အသိပညာ
(Knowledge) သည္ ယေန႔ေခတ္တြင္ အေရးပါမႈအဆင္႔အတန္း ပိုမိုျမင္႔မားလာသည္။
အဘယ္ေၾကာင္႔ဆိုေသာ္ လူသားတို႔အေနျဖင္႔ အတန္းပညာမ်ားစြာတက္ေျမာက္
သိထားယံုျဖင္႔ မလံုေလာက္ေတာ႔ေပ။ ေျပာင္းလဲမႈအရွိန္ျမန္ဆန္လြန္းေ သာ
ယေန႔ေခတ္ကာလ မ်ိဳးတြင္ အသိပညာ (Knowledge) တို႔ကို မည္သည့္အသက္အရြယ္
ေရာက္ေနပါေစ၊ အၿမဲမျပတ္ေလ့လာ ဖတ္ရႈေနမွသာ ခိုင္မာစြာ
ရပ္တည္ႏိုင္ေပလိမ္႔မည္။
အလုပ္လုပ္ေနျခင္းျဖင္႔လဲ မလံုေလာက္ပါ။ မိမိတို႔၏ လုပ္ကိုင္ပံု နည္းလမ္းမ်ားအား လမ္းေၾကာင္းမွန္မမွန္၊ စနစ္က်နမႈ ရွိမရွိ မ်ားႏွင္႔ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္မ်ားကို ေဝဖန္နိုင္ဖို႔ လိုအပ္သည္။ ျပင္ပေလာကကို ေလ႔လာၿပီး မိမိကုိယ္ကို အၿမဲမျပတ္ ဆင္ျခင္ ခ်င္႔ခ်ိန္သတိရွိရမည္။ ထိုကဲ့သို ့ဆင္ျခင္ခ်င့္ခ်ိန္ႏုိင္စြမ္း တိုးတက္လာေစဖို ့အတြက္ Knowledge ဆိုေသာ အသိပညာ တို ့ကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာဖတ္ရႈေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ေအာင္ျမင္ႀကီးပြားခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားစြာတို ့၏ ေအာင္ျမင္မႈ လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္မွာ ပင္ကိုယ္ ထူးခၽြန္ျခင္းထက္ အားလပ္ခ်ိန္မွန္သမွ်ကို အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးခ်ခဲ ျခင္းက အဓိကျဖစ္သည္။
ယေန႔ကမာၻႀကီးတြင္ အမ်ားႏွင္႔တန္းတူ ေတြးနိုင္၊ သိႏိုင္၊ စဥ္းစားနိုင္၊ ေဝဖန္နုိင္ရန္ႏွင္႔ သံုးသပ္နုိင္ရန္အတြက္ အသိပညာ (Knowledge) ႏွင္႔ ျပည္႔စံု ဖို႔မွာ အလိုအပ္ဆံုးျဖစ္သည္။ ထုိအခ်က္ကို လူသားတို႔ ေကာင္းစြာ သေဘာက္ေပါက္ နားလည္ေသာ္လည္း အသိပညာ (Knowledge) ၏ အဓိပၸါယ္ကို ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္မႈ အလြန္အားနည္းေသးသည္။ အထူးသျဖင္႔ ျမန္မာ စာျဖင္႔ ေရးသားထားေသာ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ အသိပညာ ဟူ Label ကို ေတြ႔ရတတ္ၿပီး ထုိေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ ေရးသားထားသည္မ်ားမွာ အသိပညာ (Knowledge) မဟုတ္သည္႔ အျခား အေၾကာင္းအရာမ်ားသာ ျဖစ္ေနသည္။ ဤသို႔ဆိုလွ်င္ အသိပညာ (Knowledge) ဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္း ????
အသိပညာ (Knowledge) ဆုိသည္မွာ အျမင္႔မားဆံုးအဆင္႔ျဖစ္သည္။ သတင္း၊ အခ်က္အလက္ (Information) သည္ အလည္အလက္အဆင္႔ျဖစ္ၿပီး အခ်က္အလက္ (Data) မွာ အနိမ္႔ဆံုးအဆင္႔ဟူ၍ အၾကမ္းဖ်ဥ္း မွတ္သားနုိင္သည္။
အခ်က္အလက္ (Data) ဆိုသည္မွာ သာမန္ စီးဆင္းမႈတစ္ခု (သို႔) ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲလာမႈတစ္ခုမွ ရရွိေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေခၚသည္။ သတင္း၊ အခ်က္အလက္ (Information) ဆိုသည္မွာ အခ်က္အလက္ (Data) မ်ားကို ေခါင္းစဥ္အလိုက္ ခြဲျခားသတ္မွတ္ၿပီး လူသားတို႔နားလည္ လက္ခံနုိင္ေသာ ျဖစ္နုိင္ေျခရွိသည္႔ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေခၚသည္။ အသိပညာ (Knowledge) တြင္ အေတြးအေခၚ (Concepts)၊ ကိုယ္ေတြ႔ (သို႔) အေတြ႔အႀကံဳ (experience)၊ ကန္႔သက္ခ်က္ တစ္စံုတစ္ရာအတြင္း လိုက္ေလွ်ာညီေထြမႈရွိေစရန္ ဖန္တီး စီစဥ္ေပးနုိင္သည္႔ အသိဥာဏ္ (insight that provide a framework for creating)၊ ေဝဖန္ ပိုင္းျခားနုိင္မႈ (evaluating) ႏွင္႔ အခ်က္အလက္ (Information) တစ္ခုကို အသံုးခ်နိုင္မႈတို႔ ပါဝင္သည္။
အသိပညာ (Knowledge) ကို မေလးနက္ေသာ အသိပညာ (Shallow knowledge) ႏွင္႔ ေလးနက္ေသာ အသိပညာ (Deep knowledge) ဟူ၍ အဆင္႔အတန္း ႏွစ္မ်ိဳး သက္မွတ္နိုင္ၿပီး ပံုမွန္လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္ အသိပညာ (Procedural Knowledge) ၊ သဘာဝ အသိပညာ (Declarative Knowledge) ၊ ျမင္႔မားေသာ အသိပညာ (Meta Knowledge) ၊ ကိုယ္တုိင္ေလ႔လာ သင္ၾကားျခင္းဆိုင္ရာ အသိပညာ (Heuristic Knowledge) ၊ ဆက္စပ္ေတြးေတာ တည္ေဆာက္ျခင္းဆိုင္ရာ အသိပညာ (Structural Knowledge) ၊ အသံုးျပဳျခင္း ဆိုင္ရာ အသိပညာ (Procedural knowledge) ဟူ၍ ပိုင္းျခား သတ္မွတ္နိုင္သည္။
အသိပညာ (Knowledge) ဆိုသည္မွာ မွာအမွန္တကယ္ျဖစ္တည္လွ်က္ရွိေသာ အစစ္အမွန္တရားကို သိရွိလာ ျခင္းျဖစ္သည္။ တနည္းဆိုေသာ္ အမွန္တကယ္ျဖစ္ေပၚေနေသာ ရွိျခင္းသေဘာ (Being) ကိုသိလာျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ (Knowledge) ကိုယ္တိုင္သည္လည္း (Being) ကိုေဆာင္ရြက္လွ်က္ရွိသည္ဟု ဂရိအေတြးအေခၚပညာရွင္ ပေလတို (Plato) က ခံယူတင္ျပခဲ့၏။
ပေလတို၏အဆိုအရ စစ္မွန္ေသာအသိပညာဟူသည္မွာ ဘယ္ေသာအခါမွ် မလႊဲမွားႏိုင္ေသာ အသိပညာ မ်ဳိးျဖစ္ ရမည္။ (Knowledge must be infallible) ထို႕ျပင္ အမွန္တကယ္ရွိေနေသာ အစစ္အမွန္တရား (Reality) ကို ေဖၚျပေသာ အသိပညာ မ်ဳိးျဖစ္ရမည္။ (Knowledge must have reality as its Oject) ၎လိုအပ္ခ်က္ (သို႔မဟုတ္) အရည္အခ်င္း ႏွစ္ရပ္ ရွိမွသာလွ်င္ စစ္မွန္ေသာအသိပညာ (Knowledge)ျဖစ္သည္ဟု ပေလတိုက အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါသည္။
ထိုသို႔ပင္ William James က အမွန္တရား (Truth) ဆိုသည္မွာ ပထမဦးဆံုး ေတြးေတာ႔ရမည္၊ ထိုအေတြးသည္ တေခဏၰေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ဘဝေသာ္လည္း ေကာင္း ယခုခ်က္ခ်င္း မွန္ကန္သလို ေနာက္လည္း မွန္ကန္နုိင္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အမွန္တရား၏ တည္ၿမဲမႈမွာ အခ်ိန္အေန၊ အခ်ိန္အခါႏွင္႔ လူတို႔၏ သေဘာထားေပၚတြင္သာ မူတည္ေပသည္။
Kenneth E က အသိပညာ (Knowledge) ကို ပံုရိပ္တစ္ခုအျဖစ္လည္း အဓိပၸါယ္ဖြင္႔ဆိုနုိင္သည္။ ထိုပံုရိပ္ကို တိတိက်က် ေဝခြဲ ပိုင္းျခားလို႔ မရပါက ထိုပံုရိပ္သည္ ယံုၾကည္မႈ (Belief) မွ အမွန္တရားသို႔ ေျပာင္းလဲလာသည္ဟုသာ သက္မွတ္နိုင္ၿပီး အသိပညာ (Knowledge) ျဖစ္ရန္အတြက္ စိတ္ကူး၊ အႀကံအစည္ (Idea) အျဖစ္ နီးကပ္လာသည္ဟု ယူဆနိုင္သည္။
ၿခံဳငံုသံုးသပ္ၾကည္႔ပါက အသိပညာ (Knowledge) ဆိုသည္မွာ အေၾကာင္းအခ်က္ တစ္ခု (Information) ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ထို အေၾကာင္းအခ်က္သည္ မွန္ကန္မႈရွိသည္၊ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာၿပီးေနာက္ တိက်ေသခ်ာတဲ႔ အေျဖ ရရွိၿပီးသား အရာဟု မွတ္သားနုိင္သည္။
ကမာၻဦးအစ လူသားတို႔သည္ အသိပညာ (Knowledge) ကို အသိ၊ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းသိျမင္ၿပီးေ သာ အမွန္တရား၊ သင္ၾကားမႈ၊ သက္ေသျပနုိင္တဲ႔ အရည္အခ်င္းတစ္ခု လို႔ သက္မွတ္ထားၾကသည္။ ထို႔ေၾကာင္႔ အသိပညာ (Knowledge) တစ္ခုကို တိတိက်က် ေသခ်ာနာလည္ရန္အတြက္ မိမိကိုယ္တုိင္ ေတြ႔ႀကံဳနားလည္ဖို႔ လိုအပ္သည္။
အလုပ္လုပ္ေနျခင္းျဖင္႔လဲ မလံုေလာက္ပါ။ မိမိတို႔၏ လုပ္ကိုင္ပံု နည္းလမ္းမ်ားအား လမ္းေၾကာင္းမွန္မမွန္၊ စနစ္က်နမႈ ရွိမရွိ မ်ားႏွင္႔ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္မ်ားကို ေဝဖန္နိုင္ဖို႔ လိုအပ္သည္။ ျပင္ပေလာကကို ေလ႔လာၿပီး မိမိကုိယ္ကို အၿမဲမျပတ္ ဆင္ျခင္ ခ်င္႔ခ်ိန္သတိရွိရမည္။ ထိုကဲ့သို ့ဆင္ျခင္ခ်င့္ခ်ိန္ႏုိင္စြမ္း တိုးတက္လာေစဖို ့အတြက္ Knowledge ဆိုေသာ အသိပညာ တို ့ကို စဥ္ဆက္မျပတ္ ေလ့လာဖတ္ရႈေနၾကျခင္း ျဖစ္သည္။ ေအာင္ျမင္ႀကီးပြားခဲ့ေသာ ပုဂၢိဳလ္မ်ားစြာတို ့၏ ေအာင္ျမင္မႈ လွ်ိဳ ့၀ွက္ခ်က္မွာ ပင္ကိုယ္ ထူးခၽြန္ျခင္းထက္ အားလပ္ခ်ိန္မွန္သမွ်ကို အက်ိဳးရွိရွိ အသံုးခ်ခဲ ျခင္းက အဓိကျဖစ္သည္။
ယေန႔ကမာၻႀကီးတြင္ အမ်ားႏွင္႔တန္းတူ ေတြးနိုင္၊ သိႏိုင္၊ စဥ္းစားနိုင္၊ ေဝဖန္နုိင္ရန္ႏွင္႔ သံုးသပ္နုိင္ရန္အတြက္ အသိပညာ (Knowledge) ႏွင္႔ ျပည္႔စံု ဖို႔မွာ အလိုအပ္ဆံုးျဖစ္သည္။ ထုိအခ်က္ကို လူသားတို႔ ေကာင္းစြာ သေဘာက္ေပါက္ နားလည္ေသာ္လည္း အသိပညာ (Knowledge) ၏ အဓိပၸါယ္ကို ေကာင္းစြာ သေဘာေပါက္မႈ အလြန္အားနည္းေသးသည္။ အထူးသျဖင္႔ ျမန္မာ စာျဖင္႔ ေရးသားထားေသာ အင္တာနက္ စာမ်က္ႏွာ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားတြင္ အသိပညာ ဟူ Label ကို ေတြ႔ရတတ္ၿပီး ထုိေခါင္းစဥ္ေအာက္တြင္ ေရးသားထားသည္မ်ားမွာ အသိပညာ (Knowledge) မဟုတ္သည္႔ အျခား အေၾကာင္းအရာမ်ားသာ ျဖစ္ေနသည္။ ဤသို႔ဆိုလွ်င္ အသိပညာ (Knowledge) ဆိုသည္မွာ အဘယ္နည္း ????
အသိပညာ (Knowledge) ဆုိသည္မွာ အျမင္႔မားဆံုးအဆင္႔ျဖစ္သည္။ သတင္း၊ အခ်က္အလက္ (Information) သည္ အလည္အလက္အဆင္႔ျဖစ္ၿပီး အခ်က္အလက္ (Data) မွာ အနိမ္႔ဆံုးအဆင္႔ဟူ၍ အၾကမ္းဖ်ဥ္း မွတ္သားနုိင္သည္။
အခ်က္အလက္ (Data) ဆိုသည္မွာ သာမန္ စီးဆင္းမႈတစ္ခု (သို႔) ျဖစ္ေပၚေျပာင္းလဲလာမႈတစ္ခုမွ ရရွိေသာ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေခၚသည္။ သတင္း၊ အခ်က္အလက္ (Information) ဆိုသည္မွာ အခ်က္အလက္ (Data) မ်ားကို ေခါင္းစဥ္အလိုက္ ခြဲျခားသတ္မွတ္ၿပီး လူသားတို႔နားလည္ လက္ခံနုိင္ေသာ ျဖစ္နုိင္ေျခရွိသည္႔ အခ်က္အလက္မ်ားကို ေခၚသည္။ အသိပညာ (Knowledge) တြင္ အေတြးအေခၚ (Concepts)၊ ကိုယ္ေတြ႔ (သို႔) အေတြ႔အႀကံဳ (experience)၊ ကန္႔သက္ခ်က္ တစ္စံုတစ္ရာအတြင္း လိုက္ေလွ်ာညီေထြမႈရွိေစရန္ ဖန္တီး စီစဥ္ေပးနုိင္သည္႔ အသိဥာဏ္ (insight that provide a framework for creating)၊ ေဝဖန္ ပိုင္းျခားနုိင္မႈ (evaluating) ႏွင္႔ အခ်က္အလက္ (Information) တစ္ခုကို အသံုးခ်နိုင္မႈတို႔ ပါဝင္သည္။
အသိပညာ (Knowledge) ကို မေလးနက္ေသာ အသိပညာ (Shallow knowledge) ႏွင္႔ ေလးနက္ေသာ အသိပညာ (Deep knowledge) ဟူ၍ အဆင္႔အတန္း ႏွစ္မ်ိဳး သက္မွတ္နိုင္ၿပီး ပံုမွန္လုပ္ရိုးလုပ္စဥ္ အသိပညာ (Procedural Knowledge) ၊ သဘာဝ အသိပညာ (Declarative Knowledge) ၊ ျမင္႔မားေသာ အသိပညာ (Meta Knowledge) ၊ ကိုယ္တုိင္ေလ႔လာ သင္ၾကားျခင္းဆိုင္ရာ အသိပညာ (Heuristic Knowledge) ၊ ဆက္စပ္ေတြးေတာ တည္ေဆာက္ျခင္းဆိုင္ရာ အသိပညာ (Structural Knowledge) ၊ အသံုးျပဳျခင္း ဆိုင္ရာ အသိပညာ (Procedural knowledge) ဟူ၍ ပိုင္းျခား သတ္မွတ္နိုင္သည္။
အသိပညာ (Knowledge) ဆိုသည္မွာ မွာအမွန္တကယ္ျဖစ္တည္လွ်က္ရွိေသာ အစစ္အမွန္တရားကို သိရွိလာ ျခင္းျဖစ္သည္။ တနည္းဆိုေသာ္ အမွန္တကယ္ျဖစ္ေပၚေနေသာ ရွိျခင္းသေဘာ (Being) ကိုသိလာျခင္း ျဖစ္သည္။ ထို႔ေၾကာင့္ (Knowledge) ကိုယ္တိုင္သည္လည္း (Being) ကိုေဆာင္ရြက္လွ်က္ရွိသည္ဟု ဂရိအေတြးအေခၚပညာရွင္ ပေလတို (Plato) က ခံယူတင္ျပခဲ့၏။
ပေလတို၏အဆိုအရ စစ္မွန္ေသာအသိပညာဟူသည္မွာ ဘယ္ေသာအခါမွ် မလႊဲမွားႏိုင္ေသာ အသိပညာ မ်ဳိးျဖစ္ ရမည္။ (Knowledge must be infallible) ထို႕ျပင္ အမွန္တကယ္ရွိေနေသာ အစစ္အမွန္တရား (Reality) ကို ေဖၚျပေသာ အသိပညာ မ်ဳိးျဖစ္ရမည္။ (Knowledge must have reality as its Oject) ၎လိုအပ္ခ်က္ (သို႔မဟုတ္) အရည္အခ်င္း ႏွစ္ရပ္ ရွိမွသာလွ်င္ စစ္မွန္ေသာအသိပညာ (Knowledge)ျဖစ္သည္ဟု ပေလတိုက အဓိပၸါယ္ဖြင့္ဆိုခဲ့ပါသည္။
ထိုသို႔ပင္ William James က အမွန္တရား (Truth) ဆိုသည္မွာ ပထမဦးဆံုး ေတြးေတာ႔ရမည္၊ ထိုအေတြးသည္ တေခဏၰေသာ္လည္းေကာင္း၊ တစ္ဘဝေသာ္လည္း ေကာင္း ယခုခ်က္ခ်င္း မွန္ကန္သလို ေနာက္လည္း မွန္ကန္နုိင္သည္။ ဆိုလိုသည္မွာ အမွန္တရား၏ တည္ၿမဲမႈမွာ အခ်ိန္အေန၊ အခ်ိန္အခါႏွင္႔ လူတို႔၏ သေဘာထားေပၚတြင္သာ မူတည္ေပသည္။
Kenneth E က အသိပညာ (Knowledge) ကို ပံုရိပ္တစ္ခုအျဖစ္လည္း အဓိပၸါယ္ဖြင္႔ဆိုနုိင္သည္။ ထိုပံုရိပ္ကို တိတိက်က် ေဝခြဲ ပိုင္းျခားလို႔ မရပါက ထိုပံုရိပ္သည္ ယံုၾကည္မႈ (Belief) မွ အမွန္တရားသို႔ ေျပာင္းလဲလာသည္ဟုသာ သက္မွတ္နိုင္ၿပီး အသိပညာ (Knowledge) ျဖစ္ရန္အတြက္ စိတ္ကူး၊ အႀကံအစည္ (Idea) အျဖစ္ နီးကပ္လာသည္ဟု ယူဆနိုင္သည္။
ၿခံဳငံုသံုးသပ္ၾကည္႔ပါက အသိပညာ (Knowledge) ဆိုသည္မွာ အေၾကာင္းအခ်က္ တစ္ခု (Information) ျဖစ္သည္။ သို႔ေသာ္ ထို အေၾကာင္းအခ်က္သည္ မွန္ကန္မႈရွိသည္၊ ခြဲျခမ္းစိတ္ျဖာၿပီးေနာက္ တိက်ေသခ်ာတဲ႔ အေျဖ ရရွိၿပီးသား အရာဟု မွတ္သားနုိင္သည္။
ကမာၻဦးအစ လူသားတို႔သည္ အသိပညာ (Knowledge) ကို အသိ၊ ရွင္းရွင္းလင္းလင္းသိျမင္ၿပီးေ
source: သူရိန္စုိး
No comments:
Post a Comment