ျမန္မာစကားပံုမ်ားဧ။္အဓိပၸာယ္ႏွင္႕သံုးနည္းအပိုင္း(၁) ( က)စကားပံုမ်ား

၈။ႂကြက္မႏိုင္ က်ီမီးႏွင့္႐ႈိ႕

က်ီတြင္ေနေသာ ႂကြက္မ်ားကုိ ႏွိမ္နင္းမႏုိင္သည္ႏွင့္ ႂကြက္မ်ား ပ်က္စီးေစလုိ သျဖင့္ က်ီတစ္ခုလံုးကုိ မီးႏွင့္႐ႈိ႕သည္ဟု ဆုိလုိသည္။ သက္ဆုိင္သူအားလွ်င္ ထိခုိက္ နစ္နာေစမည္မဟုတ္မွန္း အသိုင္းအ၀ုိင္းအားလံုးကုိ သိမ္းႀကံဳးထိပါးေအာင္ ျပဳလုပ္သည့္ အခါတြင္လည္းေကာင္း၊ မိမိရည္ၫႊန္းသူအား ရန္တုံ႔မူရန္ ျပဳလုပ္သည့္အခါ လက္စား ေခ်လုိစိတ္ ျပင္းျပသည္ႏွင့္ အျခားမသက္ဆုိင္သူမ်ားကုိပါ သိမ္း႐ံုး၍ အႏၲရာယ္ျပဳျခင္း မ်ဳိးကုိလည္းေကာင္း တင္စား၍ သံုးသည္။ အေသးအဖဲြ ႂကြက္တစ္ေကာင္အမႈမွ်ႏွင့္ က်ီတစ္ခုလံုးကုိ ဆံုး႐ႈံးပ်က္စီးေစသည္ဟု ဆုိလုိသည္။

နီးစပ္ေသာစကားပံုမ်ား

မစားရတဲ.အမဲသဲနဲ.ပက္

၉။ကုိယ္ကက်ဴး၊ ကုိယ့္ဒူးမွ မယုံရ

မိမိကုိယ္တုိင္ကလဲြလွ်င္ အျခားသူကုိ မေျပာထားဘိ၊ မိမိ၏ ဒူးကုိေသာ္မွ်ပင္လွ်င္ ယုံၾကည္စိတ္ခ်၍ မရႏုိင္ဟု ဆုိလုိသည္။

သူတစ္ပါးကုိ ယုံၾကည္စိတ္ခ်မိမွား၍ နစ္နာဆံုး႐ႉံးမႈမ်ား ျဖစ္ေလ့ျဖစ္ထ ရွိေပ သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေလာက၌ စိတ္သီးျခား၊ ကိုယ္သီးျခားရွိေနေသာ အျခားသူမ်ားကုိ ယုံၾကည္ စိတ္ခ်ဖုိ႔ရန္မွာ မ်ားစြာခဲယဥ္းလွသည္ဟု ပညာရွိတုိ႔က သတိေပးေလသည္။ ေလာက၌ ယုံၾကည္စိတ္ခ်ရမည့္တစ္ပါးသူမရွိေၾကာင္းကုိမေဟာသဓဇာတ္ေတာ္၌လည္း လွ်ဳိ႕၀ွက္ခ်က္ကုိ မည္သူ႕အားမွ် မေျပာၾကားသင့္ေၾကာင္းအဆုိ အေရးသာပုံကုိ ၀တၱဳသက္ေသျဖင့္ တင္ျပထား သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အျခားသူတစ္ပါးကုိ မဆုိထားႏွင့္၊ မိမိကုိယ္အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းျဖစ္ေသာ ဒူးကုိမွ်ပင္ စိတ္ခ်ယုံၾကည္ႏိုင္ဖြယ္မရွိဟု ဆုိသည္။
လူသည္ မသြားေတာ့ဟုဆံုးျဖတ္ထားသည့္ေနရာသုိ႔ အမွတ္မထင္ သြားမိတတ္ သည္။ ထုိသုိ႔ျဖစ္ျခင္းမွာ ဒူးကုိစိတ္မခ်ရျခင္းပင္ျဖစ္သည္။ ဒူးမနာႏုိင္ဟု မွတ္ယူေနေသာ္လည္း ဒူလာ ေရာဂါေၾကာင့္ အမွတ္မထင္ေသာအခါ၌ နာက်င္ကိုက္ခဲ၍ လာတတ္၏။ ေသြးသား ၃၂ ေကာဌာသႏွင့္ ဓာတ္ေလးပါး၏ ေဖာက္ျပန္ေျပာင္းလဲမႈကုိ လူသည္ ျပဳျပင္ဖန္တီး၍ အလံုးစုံရၿမဲ မဟုတ္ေပရာ ဒူးသည္အေၾကာင္းအဖက္ဖက္၌ စိတ္မခ်ရေသာ မိမိကုိယ္အဂၤါအစိတ္အပုိင္း တစ္ခုပင္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ မိမိဒူးကုိမွ် မိမိမပိုင္ႏုိင္၊ အစုိးမရလွ်င္ သူတစ္ပါးကုိ မိမိဆႏၵ အတုိင္းျဖစ္မည္ဟု ယုံၾကည္စိတ္ခ်ဖုိ႔ရန္ မျဖစ္ႏုိင္ေၾကာင္းထင္ရွားေစသည္။

နီးစပ္ေသာစကားပံုမ်ား

• လူ႐ိုး သခ်ဳႋင္းမွာသာရွိသည္။
• ကၽြန္ယုံတစ္ဖက္ကမ္း၊ သားသမီးယုံ စုံလံုးကန္း။

၁၀။ကံယုံ၍ ဆူးပုံမနင္းႏွင့္

ျဖစ္လာမည့္ အက်ဳိးအျပစ္ကုိ ေရွာင္လႊဲ၍မရ။ အေၾကာင္းျပဳသလုိ အက်ဳိးျဖစ္ေပၚရမည္။ အေၾကာင္းေၾကာင့္ျဖစ္ေသာ အျပစ္ကုိ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် ေရွာင္လဲႊ၍ မရဟူ၍ ဆုိလုိသည္။

မိမိကုိယ္အား ကံအလြန္ေကာင္းလွသည္ဟု ယုံၾကည္ရင္း ရွိေစကာမူ ဆူးပုံကုိနည္း လွ်င္ စူးမည္သာ ျဖစ္သည္။ ကံေကာင္း၍ ဆူးကုိနင္းေသာ္လည္း မစူးဟူ၍မရွိ၊ ဆူးမည္သည္ မွာ မိမိေလာက္မာေက်ာ သိပ္သည္းမႈမရွိေသာအရာကုိ ဖိႏွိပ္ေသာအားႏွင့္ အခ်ဳိးအစားညီမွ်စြာ စူး၀င္ထုိးေဖာက္မည္မွာ နိယာမတရားသာလွ်င္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ အေၾကာင္းႏွင့္အက်ဳိး၊ အျပဳႏွင့္အျဖစ္ ဆက္သြယ္ေသာ ေဟတုပစၥည္း၊ ေၾကာင္းက်ဳိးဆက္စပ္မႈ နိယာမတရားကုိ မည္သည့္နည္းႏွင့္မွ် ေ႐ွာင္လႊဲ၍မရ။ ကံကုိယုံကုိးေန၍ နိယာမသေဘာမွ လြတ္ကင္းႏုိင္ျခင္းမရွိ။ ၀ီရိယစြမ္းျဖင့္၊ ဉာအစြမ္းျဖင့္ ဆူးကုိေရွာင္၍ နင္းလွ်င္ေသာ္လည္း ေကာင္း၊ မစူးမေဖာက္ႏုိင္ေသာ အကာအကြယ္ပစၥည္း၀တ္ဆင္၍ နင္းလွ်င္ေသာ္လည္းေကာင္း စူးျခင္းမွ ကင္းလြတ္ ေပလိမ့္မည္။

ကံကုိခ်ည္း ယုိးမယ္ဖဲြ႕ ယုံၾကည္စဲြလမ္းလြန္းကာ ျဖစ္လာမည့္ ကိစၥကုိ မျဖစ္တန္ရာဟူ ၍ အထင္ေသးေပါ့ဆစြာ သေဘာမထားရာ။ အက်ဳိးအျပစ္သည္ ျပဳလုပ္ေသာ အေၾကာင္းအားေလ်ာ္စြာ ျဖစ္ပ်က္မည္ဟူ၍ ကံယုံတတ္သူမ်ားအား သတိေပး ပုံခုိင္းေသာစကား ျဖစ္သည္။

နီးစပ္ေသာစကားပံုမ်ား

• ကံမရွိ ဉာဏ္ရွိတုိင္းမဲြ။

၁၁။ကုိယ့္စိတ္ႏွင့္ႏိႈင္း မ႐ုိင္း

သူတစ္ပါး၏အလုိဆႏၵကုိ သိလုိမႈ ကုိယ့္အလုိဆႏၵျဖင့္ ႏိႈင္းစာဆင္ျခင္ျခင္းျပဳအပ္သည္။ ထုိသုိ႔ျပဳလုပ္ျခင္းသည္ မဆုိး၀ါး၊ မမွားယြင္းႏုိင္ေသာ နည္းျဖစ္သည္ဟု ဆုိလုိသည္။

မိမိကုိယ္တုိင္မႏွစ္သက္ေသာ အနိဌာ႐ုံကုိ သူတစ္ပါးႏွစ္သက္မည္မဟုတ္။ မိမိလုိလား တပ္မက္ေသာ ဣ႒ာာ႐ုံကုိ သူတစ္ပါးလည္း တပ္မက္ႏွစ္သက္မည္ စသည္ျဖင့္ သူတစ္ပါး ထားရွိမည့္ စိတ္အလုိဆႏၵကုိ ကုိယ္ခ်င္းစာနာစိတ္ျဖင့္ ႏိႈင္းယွဥ္ေတြးဆ သေဘာထားျခင္း သည္ မွန္ကန္သည္ဟု ဆုိလုိသည္။ မိမိကိုယ္တုိင္ မႏွစ္သက္၊ မခံခ်ိေသာအရာကုိ သူတစ္ပါး အား ခံယူေစျခင္းမျပဳသင့္။ သူတစ္ပါးသည္လည္း မိမိကဲ့သုိ႔ပင္ ခံစားသိမွတ္တတ္သူျဖစ္သည္ ဟု အစဥ္ႏွလံုးသြင္းရန္ ရည္ၫႊန္း၍သံုးသည္။
သို႔ရာတြင္ တစ္ဦးအဖုိ႔ အေကာင္းသည္ အျခားတစ္ဦးအဖုိ႔ အဆုိးျဖစ္၍ တစ္ဦးအတြက္ ေစတနာသည္ အျခားတစ္ဦးအဖုိ႔တြင္ ေ၀ဒနာျဖစ္ႏိုင္သည္ကုိ သတိျပဳသင့္ေသးသည္။

၁၂။ကုိယ့္႐ွဴးကုိယ္ပတ္

ကိုယ့္ပေယာဂေၾကာင့္ပင္လွ်င္ ကိုယ့္အေပၚ၌ အျပစ္က်၍ ေရာက္ရသည္ဆုိလုိ သည္။

ကေလးသူငယ္မ်ားသည္ ေႁမြႀကီး၊ လင္းေႁမြကစားနည္းကုိ ကစားေသာအခါ ေရွ႕ဆံုးမွ ေခါင္သူႀကီးသည္ ေႁမြ၏ဦးေခါင္းပမာျပဳ၍ ႀကီးစဥ္ငယ္လုိက္ ခါးကုိ တစ္ဆင့္စီ ဆက္တြဲထား ေသာ ငယ္သားအတန္းႀကီးသည္ ေႁမြ၏ကိုယ္ႏွင့္အၿမီးပမာ လႈပ္ရွားၾကေလသည္။ ေခါင္သူႀကီး သည္ ေႁမြတြန္သံကဲ့သုိ႔ ႐ွဴးဟု ေအာ္ဟစ္လ်က္ ၀ဲဘက္မွျဖစ္ေစ၊ ယာဘက္မွျဖစ္ေစ လူတန္း ေနာက္ဆံုးလူကုိ မိမိအၿမီးဖ်ားကုိ ေပါက္ဟန္ျဖင့္ လက္အုပ္ႏွင့္ ထိတုိ႔ရေလသည္။ ေနာက္တန္း လူမ်ားသည္ ေႁမြဦးေခါင္းလွည့္သည္ ဘက္ႏွင့္ လြတ္ေအာင္ေရွာင္၍ ေဘးသုိ႔ ဖယ္ရမ္းၾက ေလသည္။ လူအတန္းလုိက္ ခါးတဲြ မျပဳတ္ေစရဘဲ ၀ဲယာေရွာင္တိမ္းရသည္မွာ ေပ်ာ္ရႊင္ဖြယ္ ျဖစ္ေလသည္။ သို႔ရာတြင္ လူတန္းရွည္ေသာအခါ မိမိက ႐ွဴးဟုေအာ္၍ ရမ္းျခင္းေၾကာင့္ ငယ္သားတုိ႔ အလန္႔တၾကားေကြ႕ေရွာင္ရာမွ လူတန္းႀကီးက ေႁမြဦးေခါင္း ေခါင္သူႀကီးကုိ ၀ုိင္းပတ္မိလ်က္ သားျဖစ္၍ လႈပ္လွည့္မရ။ အၿမီးကုိ လွမ္းေပါက္မမီ ျဖစ္ရတတ္ေလသည္။ ထုိအခါမ်ဳိးတြင္ ကုိယ့္႐ွဴးႏွင့္ကုိယ္ ပတ္သည္ဟု ဆုိသည္။ ကုိယ့္အတတ္ႏွင့္ ကုိယ္ျပန္ထိခိုက္ရ ေသာအခါတြင္ ပုံခိုင္းသံုးသည္။

နီးစပ္ေသာစကားပံုမ်ား

• ကုိယ့္အတတ္ႏွင့္ကုိယ္စူး။
• ကုိယ္တင္တဲ့စစ္ကဲ ကုိယ္မခ်ႏုိင္။
• ကုိယ္ေမြးတဲ့ေမ်ာက္ ကုိယ့္ျပန္ေျခာက္။

၁၃။က်ားေနၿမဲ ပုိေနၿမဲ

က်ားလည္း က်ားေနရာ၊ ေမာင္ပိုလည္း ေမာင္ပုိေနၿမဲေနရာ အသီးသီး မူလအတုိင္းပင္ ရွိသည္ဟု ဆုိလုိသည္။

က်ားကုိ ေလွာင္အိမ္မွ ဖြင့္ေပးေသာ ေမာင္ပုိကုိ က်ားက စားသင့္သည္ဟုဆုိရာ၌ ယုန္က ျဖန္ေျဖရာတြင္ မူလအတုိင္း ျပန္၍ ေနျပရန္ ေျပာၾကားၿပီး က်ားကုိ မူလေလွာင္အိမ္၌ ပိတ္ထားခဲ့၍ ေမာင္ပုိလည္း လယ္ထြန္ၿမဲ ထြန္ေနေစဟု ဆံုးျဖတ္ေပးသည့္ပုံျပင္မွ စကားျဖစ္သည္။ မူလရင္းစား အေျခအေနမွ မတုိးမေလွ်ာ့ ရွိေနသည့္အခါတြင္ သံုးႏႈန္းသည္။

နီးစပ္ေသာစကားပံုမ်ား

ရွည့္လဲ ေလွ်ာက္သာ ပ်ားလဲ စြဲသာ

“ပိုေနျမဲ၊ က်ားေနျမဲ”၊ “ဗုိေနျမဲ၊ က်ားေနျမဲ” ဆုိတဲ့ မူကဲြရွိပါတယ္။ အဓိပၸာယ္ကေတာ့ အတူတူပါပဲ။
ဆရာမႀကီး ၾကည္ဦး ေရးသားတဲ့ စကားပံုအလင္းျပက်မ္းမွာ “ဗိုေနျမဲ က်ားေနျမဲ” လို႔ ေဖာ္ျပထားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။ ဝိစိၾတာလကၤာရ စကားပံုဆုံုးမစာမွ ကိုးကားေရးသားေၾကာင္း ေဖာ္ျပထားပါတယ္။

၁၄။က်ဴပင္ခုတ္ က်ဳငုတ္မွ မက်န္ရ

က်ဳပင္ကုိ ဖယ္ရွင္းခုတ္ထြင္သည္ဆုိလွ်င္ က်ဴအငုတ္တစ္ခုတစ္ေလမွ မက်န္ေစ ရေအာင္ ခုတ္ထြင္ရွင္းလင္းရမည္ဟု ဆုိလုိသည္။

က်ဴပင္သည္ အငုတ္မွ အေညႇာင့္သစ္၊ အစုိ႔သစ္မ်ားေပါက္ကာ ျပန္၍ ေ၀စည္ ႀကီးပြား တတ္ေသာ အပင္မ်ဳိးျဖစ္သျဖင့္ က်ဴပင္ကုိ အလုိမရွိလွ်င္ အငုတ္ပါမက်န္ ရွင္းခုတ္ပစ္မွ က်ဴမ်ဳိးျပဳတ္ႏုိင္သည့္အတုိင္း အလုိလား၍ ဖ်က္ဆီးရွင္းလင္းေသာအရာတုိ႔တြင္ တဖန္ျပန္၍ အစထြက္ေသာ အႏၲရာယ္ကုိ ျဖစ္ေစမည့္အေရးကုိ ႀကိဳတင္တားဆီးေသာအားျဖင့္ ၿပီးၿပီး ျပတ္ျပတ္ အစမက်န္ေအာင္ ရွင္းလင္းၿပီးျပတ္ေစရမည္ဟု သတိ ေပးခုိင္းႏႈိင္းသည္။