ျမန္မာစကားပံုမ်ားဧ။္အဓိပၸာယ္ႏွင္႕သံုးနည္းအပိုင္း(၃) ( က)စကားပံုမ်ား

 ၁၅။ေက်ာခ်မွ ဓားျပမွန္းသိ

အိမ္ေပၚတက္လာသူကုိ ဧည့္ေကာင္းဟုပင္ ထင္မွတ္ေနရာမွ တက္လာသူက အိမ္ရွင္၏ေက်ာကုိခ်၍ ေငြေတာင္းသည္တြင္မွ ဓားျပမွန္းသိရေတာ့၍ အကူအညီ ေတာင္းရန္ ေနာက္က်ၿပီး ဓားျပတုိက္ခံလုိက္ရသည္ဟု ဆုိလုိသည္။

အမွားသုိ႔မဟုတ္ အႏၲရာယ္ကုိ ျပဳျပင္တားဆီး၍ မရေလာက္ေအာင္ ေနာက္က် ၿပီးသည့္ ေနာက္မွ သိျမင္နားလည္ျခင္းမွာ ထိခုိက္နစ္နာေစသည္သာ ျဖစ္သည္။ ထုိသုိ႔ အသိေနာက္ က်ျခင္း၊ အႏၲရာယ္ကုိ ဆုိက္ေရာက္လာမွ သတိျပဳမိျခင္း စသည္တုိ႔မွာ ႀကိဳတင္ဆင္ျခင္ သိျမင္လ်က္ မသိျမင္ျခင္း၏ အျပစ္ျဖစ္ေၾကာင္းကုိ အျပစ္တင္ေသာ အားျဖင့္ သံုးႏႈန္းသည္။

                                                                  

၁၆။ေက်ာ္ေတာ့ ေလွထုိးသား ညားေတာ့ ေလွသူႀကီး

ေလွသုိ႔ မၾကာခဏ ၀င္ထြက္ေနေသာ ေစ်းသည္မိန္းကေလးတစ္ေယာက္၏ သတင္းကုိ စုံစမ္းေသာအခါေလွထုိးသားတစ္ေယာက္ႏွင့္ ခ်စ္ႀကိဳက္ေနသေယာင္ သတင္းပ်ံ႕ႏွံ႔ေက်ာ္ၾကား လာေသာလည္း လူသိနတ္ၾကား ညားေသာအခါမွ ေလွသူႀကီးႏွင့္ ခ်စ္ႀကိဳက္ေနခဲ့ျခင္းျဖစ္ ေၾကာင္း သိရသည္ဟု ဆုိလုိသည္။ ေလွထုိးသားႏွင့္ ၿငိတြယ္သည္ဟု နာမည္တြင္ေသာလည္း အမွန္စင္စစ္ ေလွထုိးသားကမရ။ ေလွသူႀကီးကသာ ရသည္ဟု၍လည္းေကာင္း၊ နာမည္ ထြက္စဥ္က ႀကိဳက္သူမွာ ေလွထုိးသားျဖစ္၍ တကယ္လက္ထက္ယူသူမွာ ေလွသူႀကီးျဖစ္သည္ ဟူ၍လည္းေကာင္း၊ နာမည္ထြက္သူ ႏွင့္မညား၊ လူမသိမထင္ေသာသူႏွင့္သာ ညားသည္ဟူ၍ လည္းေကာင္း အဓိပၸာယ္ေရာက္သည္။

လူအမ်ားထင္သည္ႏွင့္ တကယ္ျဖစ္ပ်က္မႈမွာ ျခားနားေၾကာင္းကုိ ေဖာ္ျပလုိသည့္ အခါတြင္ ထုိစကားပုံကုိ သံုးသည္။

                                                                                    

၁၇။ၾကာရွည္၀ါးမည့္သြား အ႐ုိးၾကည့္ေရွာင္

တစ္သက္ပတ္လံုး စားေသာက္ရာ၌ ႀကိတ္၀ါးအသံုးခ်ရမည့္ မိမိသြားမ်ားသည္ မာေသာအ႐ုိးကုိ ၀ါးမိျခင္းျဖင့္ က်ဳိးပဲ့မည့္အႏၲရာယ္ကုိ ေရွာင္ရွားရမည္ဟု ဆုိလုိသည္။

ဘ၀သည္ လူတုိ႔အတြက္ အမြန္ျမတ္ဆံုးေသာ အခြင့္အေရးျဖစ္၍ ဘ၀သက္ဆံုး အသက္ရွင္ေနႏုိင္ရန္အတြက္ အသက္ႏွင့္ကုိယ္ စိတ္ခ်မ္းသာမႈကုိ အႏၲရာယ္ျဖစ္ေစ မည့္ အတားအဆီး အခက္အခဲမ်ားကုိ လြတ္ကင္းေအာင္ ေရွာင္ၾကရသည္။ သို႔မဟုတ္ ပါက အသက္တမ္းးမဆံုးမီ ခရီးအဆစ္အပိုင္းတြင္ ေဘးဒုကၡမ်ား ႀကံဳေတြ႕ရတတ္ေပ သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေခတၱခဏ အက်ဳိးငွာသာမဟုတ္ဘဲ ေရရွည္ေမွ်ာ္မွန္းေသာ ကိစၥမ်ား တြင္ပါ ရည္မွန္းေသာ လမ္းဆုံုးသုိ႔ေရာက္ေအာင္ အႏၲရာယ္ကုိ ေရွာင္ရွားရမည္ဟု ပုံခုိင္းဆုိသည္။

၁၈။ၾကာၾကာ၀ါးမွ ခါးမွန္းသိ  

အခါးပါေသာ အခ်ဳိ႕အစားအစာတုိ႔ကုိ ၾကာရွည္၀ါး၍ စားေသာအခါမွ အခါး အရသာပါမွန္း သိျမင္လာသည္ဟု ဆုိလုိသည္။

လူတုိ႔၏သဘာ၀သည္ အေပၚယံဟန္ေဆာင္မႈရွိတတ္၍ ထုိဟန္ေဆာင္မႈသည္ အၿမဲတေစ နဂုိဗီဇကုိ ဖုန္းကြယ္ႏုိင္စြမ္းမရွိတတ္ေပ။ စိတ္တုိသူက စိတ္ရွည္ဟန္ေဆာင္ ေသာ္လည္း ၾကာေသာ္ စိတ္တုိေသာအသြင္ ေပၚလာႏုိင္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ေခတၱခဏ ဆက္ဆံသည္ထက္ ၾကာရွည္ေလးျမင့္ ဆက္ဆံလာေသာအခါတြင္ အတြင္းသေဘာမွန္ ကုိ ရိပ္စားသိျမင္လာ၍ အခ်ိန္ၾကာေလေလ အတြင္းသေဘာ သိျမင္လာေလေလျဖစ္ သည္။ ထုိအခါမ်ဳိးတြင္ ခဏ၀ါး႐ုံႏွင့္ ခါးမွန္းမသိ။ ၾကာၾကာ၀ါးမွ ခါးမွန္းသိသည္ဟု ပုံခုိင္း ေျပာၾကသည္။

                                                          

၁၉။ႀကံကုိ အရင္း ဆန္ကုိ ဆန္ရင္း လူကုိ လူရင္း

ႀကံသည္ အရင္းဘက္ကသာ ပုိ၍ အရသာေလးပင္သည္။ ဆန္မွာ ဆန္ရင္း ကသာ အဆီအႏွစ္ျပည့္၀သည္။ ထုိနည္းအတူပင္ လူမွာလည္း ေသြးသားရင္းခ်ာ သူသာလွ်င္ ပုိ၍ မီွခုိအားထားရသည္ဟု ဆုိလုိသည္။

ႀကံ၏အဖ်ားသည္ အရသာေပါ့၍ ပယ္သကဲ့သုိ႔ ဆန္ကဲြသည္ အရသာ မေလးနက္၍ ပယ္သကဲ့သုိ႔ ေသြးစိမ္းသူကုိလည္း စိတ္မခ်၍ မယုံမၾကည္ ပယ္သင့္ သည္ဟု ဆုိလုိရာေရာက္သည္။

၂၀။ႂကြက္မႏိုင္ က်ီမီးႏွင့္႐ႈိ႕

က်ီတြင္ေနေသာ ႂကြက္မ်ားကုိ ႏွိမ္နင္းမႏုိင္သည္ႏွင့္ ႂကြက္မ်ား ပ်က္စီးေစလုိ သျဖင့္ က်ီတစ္ခုလံုးကုိ မီးႏွင့္႐ႈိ႕သည္ဟု ဆုိလုိသည္။ သက္ဆုိင္သူအားလွ်င္ ထိခုိက္ နစ္နာေစမည္မဟုတ္မွန္း အသိုင္းအ၀ုိင္းအားလံုးကုိ သိမ္းႀကံဳးထိပါးေအာင္ ျပဳလုပ္သည့္ အခါတြင္လည္းေကာင္း၊ မိမိရည္ၫႊန္းသူအား ရန္တုံ႔မူရန္ ျပဳလုပ္သည့္အခါ လက္စား ေခ်လုိစိတ္ ျပင္းျပသည္ႏွင့္ အျခားမသက္ဆုိင္သူမ်ားကုိပါ သိမ္း႐ံုး၍ အႏၲရာယ္ျပဳျခင္း မ်ဳိးကုိလည္းေကာင္း တင္စား၍ သံုးသည္။ အေသးအဖဲြ ႂကြက္တစ္ေကာင္အမႈမွ်ႏွင့္ က်ီတစ္ခုလံုးကုိ ဆံုး႐ႈံးပ်က္စီးေစသည္ဟု ဆုိလုိသည္။

                                                                              

၂၁။ၾကက္ဥအေရာင္ တိမ္ေတာင္သဖြယ္ မင္းေရးက်ယ္

ၾကက္ဥ၏ အႏွစ္အေရာင္အဆင္းသည္ ေရႊဒဂၤါးအေရာင္မွ ထံုးေျခာက္အေရာင္ အထိ အေရာင္အေသြးအမ်ဳိးမ်ဳိးရွိ၍ ၾကက္ဥကုိ ၾကည့္႐ုံျဖင့္ အတြင္းက အႏွစ္မည္သည့္ အေရာင္ျဖစ္မည္ကုိ မသိႏုိင္ေခ်။ တိမ္ေတာင္တိမ္လိပ္တုိ႔သည္လည္း အေရာင္ အမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အသြင္အမ်ဳိးမ်ဳိး တစ္ခဏခ်င္း ေျပာင္းလဲတတ္သျဖင့္ မည္သည့္အေရာင္ အသြင္သို႔ ေျပာင္းမည္ဟု ကဲြကဲြျပားျပား ခဲြျခားသိမွတ္ရန္ ခက္ခဲသည္။ ထုိနည္းအတူ မင္းမူမင္းေရး၊ ႏုိင္ငံေရး ပရိယာယ္တုိ႔သည္လည္း ႀကိဳတင္အသိခက္ေအာင္ ရွိတတ္ သည္ဟု ဆုိလုိသည္။ အသိခက္ေသာအရာမ်ားတြင္ ထုိစကားကုိ သံုးႏႈန္းသည္။ (ၾကက္ဥသည္ ၾကက္နက္ေပါက္မည္၊ ၾကက္ျဖဴေပါက္မည္။ အဖေပါက္မည္၊ အမ ေပါက္မည္ စသည္ကုိ အသိခက္ေၾကာင္းျဖင့္လည္း ေကာက္ယူသည္။)