ဒီမိုကေရစီနဲ႔ ဗုဒၶ၀ါဒီ

ဒီရက္ပိုင္းအတြင္း ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြရဲ႕ၾကားမွာ ေရးပန္းစားေနတဲ့ သတင္းတစ္ခု။ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အသြင္ကူးေျပာင္းႏုိင္္ေရးနဲ႔စပ္တဲ့ သတင္းေတြ ပါ။ ဟိုေနရာမွာလဲ ဒီသတင္း၊ ဒီေနရမွာလဲ ဒီသတင္း။ သတင္းကို အနွစ္ခ်ဳပ္ေျပာရရင္ေတာ့ “ဒီမိုကေရစီႏုိင္္ငံေတာ္’’ သုိ႔ အသြင္ကူးေျပာင္း ေရးနဲ႔စပ္တဲ့သတင္းစကားေတြပါ။ လူေျပာသူေျပာမ်ားလာတဲ့သတင္းဆိုေတာ့ (ဟိုအရင္အခါမ်ားက ဒီမိုကေရစီစကားေျပာရင္ ဆန္႔က်င္ ေရးစကားလုိ႔အထင္ေရာက္ေနၾကၿပီး ေၾကာက္ေရွာင္ ေရွာင္ေနၾကတဲ့) အမ်ဳိးသမီးေတြလဲ စိတ္၀င္စားလာၾကဟန္တူတယ္။ ဒီမိုကေရစီ စကား စတင္ေျပာၾကားလာၾကတယ္။
စိတ္၀င္းစားစရာပါ။ လူအမ်ားစုဟာ ဒီမိုကေရစီစကားေျပာေနၾကေပမဲ့ ဒီမိုကေရစီရဲ႕ အနွစ္သာရက ဘာလဲဆိုတာ မသိသူက မ်ားေနေသးတယ္လုိ႔ ထင္မိတယ္။ တခ်ဳိ႕ကလဲ ဗုဒၶဘာသာပီပီ ဒီမိုကေရစီကို ဘုရားေဟာခဲ့သလားလုိ႔ ေမးသူ မ်ားပင္ရိွလာတယ္။ ဒီေတာ့ “ဒီမိုကေရစီကို ဘုရားေဟာခဲ့သလား’’ ဆိုတာ အျပန္ျပန္အလွန္လွန္ စဥ္စားၾကည့္မိတယ္။ ဟုတ္ပါရဲ့။ ဘုရား ေဟာစကားေတာ္ေတြထဲမွာ “ဒီမိုကေရစီ’’ ဆိုတဲ့စကား ပါ/မပါေပါ့။ စဥ္းစားႏုိင္ဖို႔ပါ။ ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့ အေတြးအေခၚကို ဂရိ (Greek) ႏုိင္္ငံ က စင္က်ဴရီ ငါးရာစုနဲ႔ ေလးရာစုအလယ္ပိုင္းေလာက္မွာ ႏုိင္္ငံေရးေပၚလီစီတစ္ခုအေနနဲ႔ စတင္ခဲ့တာလုိ႔ ေပါ့ေပါ့ပါးပါးသိထားဖို႔ပါ။
၁။ ျပည္သူေတြကပဲ ျပည္သူေတြအတြက္ အုပ္ခ်ဳပ္သူအစိုးရအဖဲြ႕ကို လြတ္လပ္စြာေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ေပးရတဲ့ ႏုိင္္ငံေရးစနစ္တစ္ခုပါ။ ျပည္သူ၊ ျပည္သားေတြက တင္ေျမာက္ထားတဲ့ အစိုးရျဖစ္လုိ႔ ႏုိင္္ငံတြင္းမွာေနၾကတဲ့ျပည္သူ၊ ျပည္သားေတြဟာ လြပ္လပ္စြာေျပာထုတ္ေဖာ္ဆိုခြင့္နဲ႔ လြတ္လပ္စြာ ထုတ္ေဖၚေရးသားခြင့္တုိ႔ကိုရရိွၾကတယ္။ ျပည္သူ၊ ျပည္သားေတြကေရြးေကာက္တင္ေျမာက္ထားတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္ သမၼတတုိ႔၊ ျပည္ေထာင္စု၀န္ႀကီးတုိ႔၊ ျပည္သူ႔လႊတ္ေတာ္အမတ္တုိ႔က ႏုိင္ငံေတာ္ႏွင့္ ျပည္သူ၊ ျပည္သားမ်ားအတြက္ လူေနမႈစနစ္မ်ား၊ စီးပြားေရးစနစ္မ်ား၊ ပညာေရးစနစ္မ်ား၊ က်န္းမာေရးစတဲ့စံနစ္မ်ား ျမႇင့္မားတိုးတက္ႏုိင္္ေစရန္ သင့္ေတာ္ေလွ်ာက္ပတ္တဲ့ဥပေဒမ်ားကို ျပ႒ာန္းသတ္မွတ္ေပးၾကရတယ္။ အတိုခ်ဳပ္ေျပာေတာ့ ဒီမိုကေရစီအစိုးရဆိုတာ ျပည္သူေတြကို မွ်မွ်တတအုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္္ေရးအတြက္ ျပည္သူ ေတြက ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ထားတဲ့ အစိုးရမ်ဳိးကိုေခၚတာ။

၂။ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ ႏုိင္္ငံေရးစနစ္တစ္ခုျဖစ္ၿပီး၊ ျပည္သူနဲ႔အစိုးရၾကားမွာ ႏုိင္္ငံေရးပါ၀ါကို အညီအမွ် မွ်ေ၀ၿပီး ႏုိင္္ငံေတာ္ကိုအုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တစ္ခုပါ။
၃။ ဒီမိုကေရးစီးစံနစ္မွာ လူအမ်ားေျပာဆိုေလ့ ေျပာဆိုထရိွတဲ့ စကားသံုးလံုးမွာ …
(၁) လြတ္လပ္စြာေျပာဆိုခြင့္ (Freedom to speech)
(၂) လြတ္လပ္စြာ ပံုနိွပ္ထုတ္ေ၀ခြင့္ (Freedom of press)နဲ႔
(၃) လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္ (ၤFreedom of religion)
ဒီလိုအခြင့္အေရးမ်ားကို လူတိုင္းရရိွႏုိင္္ေအာင္ အစိုးရက ခြင့္ျပဳေပးရတဲ့စနစ္မ်ဳိးလုိ႔ ဆိုရမွာပါ။
ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့စကားဟာ ျမန္မာစကားမဟုတ္ပါ။ ဂရိဘာသာစကားမွဆင္းသက္လာတဲ့ ဆင့္ပြားမ်ဳိးျဖစ္တဲ့ ဘာသာစကားပါ။ ေရွးအလြန္ က်တဲ့ ဂရိႏုိင္္ငံရဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မွာ အစအဦးပိုင္းတြင္ ေနရာခပ္မ်ားမွာ မိုနာခီစ္ (Monarchies) ဘုရင္ဧကရာဇ္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို က်င့္သံုးခဲ့တယ္။ ထိုမွတဆင့္ အိုလီဂါခီစ္ (Oligarchies) လူအနည္းစု အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္၊ ထိုေနာက္ တိုင္ရန္နီစ္ (Tyrannies) အာဏာရွင္ (သို႔မဟုတ္) အာဏာရွင္မ်ား အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္၊ ထိုေနာက္ ဒီမိုကေရစီ (Democracy) ျပည္သူကလြတ္လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ထားတဲ့ ဗဟိုအစိုးရအဖဲြ႕က အုပ္ခ်ဳပ္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္စနစ္ဆီသုိ႔ အဆင့္ဆင့္ကူးေျပာင္းလာတဲ့ ႏုိင္္ငံတစ္ႏုိင္္ငံျဖစ္တယ္။

၄။ ဒီလို ဂရိႏုိင္ငံရဲ႕အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မ်ားကို ပိုင္းျခားသတ္မွတ္ၿပီး၊ ေ၀ဖန္ေထာက္ျပသြားသူကေတာ့ ပေလတို (Plato) ရဲ့ တပည့္ႀကီး မ်ား ထဲမွ ထင္ရွားလွတဲ့ အရစ္စတိုတယ္လ္ (Aristotle) ျဖစ္တယ္။
၅။ ဂရိလူမ်ဳိး ဖီလိုဆိုဖာႀကီး ဆိုကရတီးစ္ (Socrates) က သူ႔ေခတ္၊ သူ႔အခါမွာ ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ကို ေျဗာင္က်က်ေ၀ဖန္ခဲ့ၿပီး၊ ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္ရဲ့ အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္မ်ားကိုလဲ ထုတ္ေဖာ္ေ၀ဖန္သြားခဲ့တယ္။ Polotics စာအုပ္ႀကီးကို ေရးသြားတဲ့ ဆိုကရ တီးစ္ရဲ့ထင္ရွားတဲ့ တပည့္ႀကီးလဲျဖစ္၊ အကယ္ဒမီ (Academy) လုိ႔ေခၚတဲ့ တကၠသိုလ္ (University) ေက်ာင္းေတာ္ႀကီးတစ္ခုကို တည္ေထာင္သြားခဲ့တဲ့ ပေလတို (Plato) ကေတာ့ သူ႔ဆရာႀကီး ဆိုကရတီးစ္ရဲ႕ ႏုိင္္ငံေရးအယူအဆမ်ားအတိုင္းသာ ဆက္လက္က်င့္သံုး ေျပာဆိုသြားခဲ့တယ္။
၆။ ဘယ္အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မ်ဳိးမဆို အားနည္းခ်က္၊ အားသာခ်က္ မ်ဳိးဆိုတာရိွတတ္စျမဲမို႔ “ဒီမိုကေရစီမွ ဒီမိုကေရစီျဖစ္ေနတဲ့သူမ်ား’’ သတိ မ်ားလဲ ထားႏုိင္္ၾကဖို႔ပါ။ ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္နဲ႔စပ္၍ ႏုိင္္ငံေရးစကား မ်ားမ်ားမေျပာတတ္သူမို႔ စိတ္ထဲမွာ မွတ္မိေနတဲ့ ဒီမိုကေရစီနဲ႔ စပ္တဲ့ အိႏၵိယႏုိင္ငံ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ ဂ်၀ဟလာ ေနးရူး (Jawaharlal Nehru) ေျပာသြားတဲ့ စကားတစ္ခြန္းကိုပဲ လက္ဆင့္ကမ္းေျပာပါရေစ။ ၀န္ႀကီးခ်ဳပ္ေန႐ူးက “ကြၽႏု္ပ္ကေတာ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစံနစ္ေတြထဲမွာ ဒီမိုကေရစီအုပ္ခ်ဳပ္ေရးကို အႀကိဳက္ဆံုးပဲ။ ဘာေၾကာင့္လဲဆိုရင္ အ ေကာင္းမ်ားလုိ႔ပါ’’တဲ့။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္မ်ားနဲ႔ပတ္သက္၍ ဆင္ျခင္ဖုိ႔နဲ႔ စဥ္းစားႏုိင္္ၾကဖို႔ပါ။

ဘုရားေဟာတရားေတာ္ေတြထဲမွာ “ဒီမိုကေရစီ’’ ဆိုတဲ့စကား ပါ/ မပါဆိုတဲ့စကား စဥ္းစားၿပီးေလာက္ေရာ့ေပါ့။ ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့စကားဟာ ျမန္မာစကားမဟုတ္သလို ပါဠိစကားလဲမဟုတ္ပါ။ ဂရိဘာသာစကားမွ ဆင္းသက္လာတဲ့စကား။ ဒီမိုကေရစီဆိုတဲ့ ႏုိင္ငံေရးေ၀ါဟာရ စကားအသံုးအႏႈန္းျဖစ္ေပမဲ့၊ အဲဒီစကားရဲ႕အနွစ္သာရက ႏုိင္္ငံကိုအုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားနွင့္ ျပည္သူ၊ ျပည္သားမ်ား ပူးေပါင္း၍ သာယာတဲ့ လူေဘာင္ကိုတည္ေဆာက္ႏုိင္္ရန္ ကိုယ္က်င့္သိကၡာ (Ethics) ျမင့္မားေရးနဲ႔ လူသားတစ္ေယာက္၌ရိွသင့္တဲ့ စာနာစိတ္နဲ႔ ကိုယ္ခ်င္းစာ စိတ္မ်ား (Humanitarian attitudes) ဖြင့္ၿဖိဳးေရးတိို႔ကို စုေပါင္းေဆာင္ရြက္တဲ့ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တခုလုိ႔ဆိုရမွာပါ။ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမာက္ ထားတဲ့ ႏုိင္ငံေတာ္အစိုးရက ဥပေဒမ်ားကိုေရးဆဲြၿပီး ျပည္သူမ်ားကို ကာကြယ္ေပးတဲ့အုပ္ခ်ဳပ္ေရးစနစ္တခုလုိ႔လဲ ဆိုရမွာပါ။ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး စနစ္မွာ ပါ၀င္တဲ့စံႏႈန္းေတြက “လြတ္လပ္စြာ ေျပာဆိုခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ပံုႏွိပ္ထုတ္ေ၀ခြင့္၊ လြတ္လပ္စြာ ကိုးကြယ္ခြင့္” မ်ားအျပင္ လြတ္ လပ္စြာ ေရြးခ်ယ္တင္ေျမႇာက္ႏုိင္္ခြင့္မ်ားကို ရရိွႏုိင္္ေရး၊ တရားမွ်တစြာ အုပ္ခ်ဳပ္ႏုိင္္ေရး၊ အၾကမ္းမဖက္ေရး၊ လူအခ်င္းခ်င္း ခဲြျခားဆက္ဆံမႈမ်ဳိး ကိုတာဆီးေရး၊ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ား၊ ႏုိင္္ငံေတာ္ရဲ့အခြင့္အေရးမ်ား တန္းတူရည္တူရရိွနိုုင္ေရး၊ လံုျခံဳတဲ့ဘ၀မ်ဳိးနဲ႔ေနႏုိင္္ေရး-စတဲ့ အေရး ေတြ ပါ၀င္တယ္။
ျမန္မာလူမ်ဳိးမ်ား ဒီလိုအခြင့္အေရးေတြကို အသက္အေသြးေတြေပးၿပီး ေတာင္းဆိုေနရျခင္းဟာ (သို႔မဟုတ္) ေတာင္းဆိုရတဲ့အလုပ္ေတြကို လုပ္ေနရျခင္းဟာ အုပ္ခ်ဳပ္သူလူတန္းစားမ်ားနဲ႔ အုပ္ခ်ဳပ္ခံလူတန္းစားတုိ႔ရဲ႕သ႑ာန္မွာ ကိုယ္က်င့္သီလနွင့္ ျဗဟၼစိုရ္တရားေတြ ဆိတ္သုဥ္းသြားခဲ့ၾကတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျဖစ္ရျခင္းပါ။ က်င့္ရမယ့္ မင္းက်င့္တရား (၁၀) ပါးကို မက်င့္ခဲ့ၾကလုိ႔ျဖစ္ရတာပါ။ ႏုိင္ငံေတာ္ရဲ႕လမ္းစဥ္ကို က်င့္သံုးရာ၌ ဒီမိုကေရစီပဲေျပာေျပာ၊ ဆိုရွယ္လစ္ပဲေျပာေျပာ၊ ကြန္ျမဴနစ္ပဲေျပာ၊ ဘယ္လမ္းစဥ္ပဲလိုက္လိုက္ လမ္းစဥ္က အဓိကမဟုတ္ပါ။ အမည္နာမကအဓိကမဟုတ္ပါ။ ေခါင္းစဥ္က အဓိကမဟုတ္ပါ။ စစ္မွန္တဲ့ ကိုယ္က်င့္သိကၡာနဲ႔ ျဖဴစင္တဲ့ ျဗဟၼစိုရ္တရားမ်ားကို က်င့္သံုးျပျခင္း ကသာ အဓိကပါ။ ဒီမိုကေရစီရဲ့က်င့္ထံုးဟာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ရပိုင္ခြင့္ကို ေျပာတတ္ဖို႔လိုသလို၊ ႐ုိးသားစြာနဲ႔ လိုက္နာက်င့္သံုးႏုိင္္မွ ျပည္သူ ေတြလိုလားတဲ့ လူ႔အခြင့္ေရးေတြကို ရရိွႏုိင္္ၾကမွာပါ။ ဒီမိုကေရစီးႏုိင္္ငံေတာ္က ခ်မွတ္ထားတဲ့ဥပေဒမ်ားကို ျပည္သူမ်ားက မလိုက္နာခဲ့ရင္ ဘာေခါင္းစဥ္ပဲတပ္တပ္။ ဘယ္လိုပဲ ဒီမိုကေရႏုိင္ငံလုိ႔ေျပာေျပာ၊ အေျပာနဲ႔ေတာ့ ဘာမွထူးျခားလာမည္မဟုတ္ပါ။

ျမတ္စြာဘုရားရဲ့တရားေတာ္ေတြမွာ ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးေတြအမ်ားႀကီး ပါ၀င္ေနတာကို ေတြ႕ရတယ္။ ဒီမိုကေရစီ က်င့္ထံုးေတြပါ၀င္ေန တယ္ဆိုလုိ႔ ျမတ္စြာဘုရားဟာ ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးေတြက ယူၿပီးေဟာထားတယ္လုိ႔ေတာ့ မထင္ေစ လိုပါ။ ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးေတြဟာ ရာစုနွစ္တရာနီးနီး ေနာက္က်ၿပီးမွေပၚေပါက္လာတဲ့ ႏုိင္္ငံေရးေပၚလစီတစ္ခုပါ။ ထိုႏုိင္ငံေရးေပၚလစီျဖင့္ သတ္မွတ္ျပ႒ာန္းေပးထားတဲ့ တရားမွ်တစြာေနႏုိင္္ေရး၊ အၾကမ္းမဖက္ေရး၊ လူသားအခ်င္းခ်င္း ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏုိင္္ေရး၊ လူ႔အခြင့္ေရးကို အျပန္အလွန္ ေလးစား လိုက္ႏုိင္္နာေရးစတဲ့ က်င့္စဥ္ေတြဟာ သီလသိကၡာျဖင့္ျမွင့္တင္ေပးထားတဲ့ လူသားေတြက်င့္သံုးရမဲ့ ကိုယ္က်င့္သိကၡာေတြဆိုတာ နားလည္ ႏုိင္္ၾကဖို႔ပါ။ သီလသိကၡာရဲ႕အားသာခ်က္က ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးမွာ အမ်ားလက္ခံရင္ အမွန္တရားသည္ပင္ အမွားျဖစ္သြားႏုိင္္သလို၊ မွား ယြင္း တဲ့ကိုယ္က်င့္သိကၡာမ်ားကို မွန္ကန္တဲ့ကိုယ္က်င့္သိကၡာလုိ႔ အထင္ေရာက္သြားႏုိင္္တာမ်ဳိးေတြလဲရိွတယ္။ ဥပမာ၊ ကိုယ္က်င့္သိကၡာေလ်ာ့ပါးလာမွုေတြ၊ လူမွုေရးေဖါက္ျပန္မွုေတြ၊ လင္မယားကြာရွင္းမွုေတြ၊ ဒီလိုအျဖစ္မ်ဳိးေတြဟာ မိသားစုမ်ားအတြက္၊ အထူးသျဖင့္ ငယ္ ရြယ္တဲ့သားငယ္၊ သမီးငယ္ေလးမ်ားအတြက္ ကေလးငယ္ေတြ ရသင့္ရထိုက္တဲ့ လူ႔အခြင့္ေရးကို ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးေတြက အကာ အကြယ္မေပးႏုိင္္ဘူးဆိုတာ သိသာထင္ရွားေနပါတယ္။

ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ႏုိင္္ေရးဆိုတဲ့ အသံုးအႏႈန္းမွာ ဗုဒၶဘာသာ႐ႈ႕ေဒါင့္နဲ႔ ဒီမိုကေရစီ႐ႈ႕ေဒါင့္နွစ္ခုအၾကား အျမင္တူတာေတြလဲရိွတယ္။ အျမင္မတူတာေတြလဲရိွတယ္။ ဥပမာ – တန္းတူအခြင့္ေရးတုိ႔၊ ၿငိမ္းခ်မ္းစြာ အတူေနထိုင္ႏုိင္္ေရးတုိ႔၊ လူသားအခ်င္းခ်င္း ကိုယ္က်င္သိကၡာျဖင့္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေရး စတဲ့အေရးမ်ားပါ။ ဒီအေရးေတြးက ဗုဒၶဘာသာမွာလဲရိွတယ္။ ဒီမိုကေရစီမွာလဲရိွတယ္။ မတူတဲ့အခ်က္ေတြ ကေတာ့ မိဘႏွစ္ပါးစြန္႔ျပစ္ခံရတဲ့ ကေလးငယ္တစ္ေယာက္ကို စာ၀တ္ေနေရး၊ ပညာေရး၊ က်န္းမာေရးစတဲ့ အေထာက္အပံ့ေတြနဲ႔ ႏုိင္္ငံေတာ္ က ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးထား႐ုံနဲ႔ လံုေလာက္ၿပီလုိ႔ မသတ္မွတ္ႏုိင္္တဲ့အခ်က္မ်ဳိးေတြပါ။ ငယ္ရြယ္တဲ့ကေလးငယ္မ်ားမွာ တကယ္ လိုအပ္တဲ့အရာက မိဘရဲ႕ ေႏြးေထြးတဲ့ေမတၱာတရားပါ။ ၾကင္နာစြာျဖင့္ ေႏြးေထြးလံုျခံဳမႈကိုေပးႏုိင္တဲ့ မိဘမ်ားရဲ့ က႐ုဏာတရားေတြ၊ မိဘမ်ားမွ ေႏြးေထြးစြာေစာင့္ေရွာက္ထားမႈေၾကာင့္ တခစ္တခစ္ရယ္ေမာေနတဲ့ ကေလးငယ္မ်ားရဲ႕ အျပစ္ကင္းစင္စြာရယ္ေမာေနတဲ့ မုဒိ တာ သံစဥ္လႈိင္းေတြ၊ သားငယ္၊ သမီးငယ္ေလးေတြငိုရင္ သံေခါင္းယံမွာပဲျဖစ္ေစ၊ အာ႐ုံဦးမွာပဲျဖစ္ေစ၊ ဘယ္အခ်ိန္အခါမဆို စိတ္မတိုႏုိင္တဲ့ မိဘမ်ားရဲ့ ဥေပကၡာနွလံုးသားမ်ဳိးေတြဆိုတာ ဘယ္ေနရာမ်ဳိးမွာမွ မရႏုိင္္ၾကလုိ႔ပါ။ ႏုိင္္ငံေတာ္ေငြေၾကးဓနနဲ႔ေထာက္ပံ့ထားတဲ့ ကာကြယ္ ေစာင့္ေရွာက္မႈမ်ဳိးထက္ ျဗဟၼစိုရ္တရားေတြနဲ႔ ေစာင့္ေရွာက္ထားတာက ကေလးငယ္မ်ားရဲ႕စိတ္ဓာတ္ေတြကို ပိုၿပီးရႊင္လန္းေစတယ္။ စိတ္က်န္းမာေရးေတြ၊ ကိုယ္က်န္းမာေရးေတြကိုလဲ ပိုၿပီးရေစႏုိင္္တယ္။ ဒါက ကေလးငယ္မ်ားေမွ်ာ္လင့္တဲ့ လူ႔အခြင့္ေရးပါ။ ဒီမိုကေရစီ က်င့္ထံုးက ဒီ႐ုိက္တ္မ်ဳိးကို ေပးႏုိင္္မည္လား။

ေနာက္တစ္ခုက ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးဆိုတာ ဒီမိုကေရစီႏုိင္္ငံတြင္းမွာေနတဲ့ ႏုိင္္ငံသူ၊ ႏုိင္ငံသားမ်ားရဲ႕ လူ႔အခြင့္အေရးမ်ားကိုသာ ကာကြယ္ ေပးႏုိင္္ၿပီး၊ အျခားႏုိင္္ငံမ်ားမွာေနတဲ့လူသားမ်ဳိးႏြယ္မ်ားရဲ့ လူ႔အခြင့္မ်ားကို ရရိွႏုိင္္ေအာင္၊ ရွင္သန္ခြင့္မ်ားရႏုိင္္ေအာင္ ေဆာင္ရြက္ေပးရာ၌ အားနည္းေနတာကို ေတြ႕ၾကရမွာ။ ကိုယ့္ႏုိင္္ငံသားက သေဘာမတူရင္ လုပ္လုိ႔မရႏုိင္္တဲ့ က်င့္ထံုးမ်ဳိးပါ။ သို႔ေသာ္ ဗုဒၶ၀ါဒကေတာ့ ကိုယ္က်င့္ သိကၡာနဲ႔ ျဗဟၼစိုရ္က်င့္စဥ္ေတြကိုက်င့္သံုးရာ၌ လူမ်ဳိးကန္႔သတ္မႈ၊ ႏုိင္္ငံကန္႔သတ္မႈမရိွပဲ လူမ်ဳိးအားလံုး၊ သတၱ၀ါအားလံုးရဲ႕ အက်ဳိးစီးပြား ေတြကို ေဆာင္ရြက္ေပးတဲ့က်င့္စဥ္။ သတၱ၀ါမ်ားအေပၚမွာ ေမတၱာတရားမ်ား၊ က႐ုဏာတရားမ်ားကို တေျပညီထားႏုိင္္တဲ့ က်င့္စဥ္မ်ဳိးပါ။ ဒါကို ျဗဟၼစိုရ္က်င့္စဥ္လုိ႔ေခၚတာ။ ဒါေၾကာင့္ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕တရားေတာ္မ်ားဟာ ဒီမိုကေရစီႏုိင္ငံမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ဆိုရွယ္လစ္ႏုိင္္ငံမွာျဖစ္ျဖစ္၊ ကြန္ ျမဴနစ္ႏုိင္္ငံမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အာဏာရွင္ႏုိင္္ငံမွာပဲျဖစ္ျဖစ္ က်င့္သံုးလုိ႔ရႏုိင္္တယ္ဆိုတာ မွတ္သားႏုိင္္ဖို႔ပါ။
အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားဟာ ရာဇဓမၼလုိ႔ မင္းက်င့္တရားဆယ္ပါးကို လ်စ္လ်ဴ႐ႈထားၿပီး ကိုယ့္နည္း၊ ကိုယ့္ဟန္နဲ႔အားထုတ္ၾကလုိ႔ တို္င္းျပည္မွာ ျပႆနာေတြ မႀကီးထြားသင့္ပဲ၊ ႀကီးထြားေနရတာ။ အမုန္းတရားေတြ မပြားသင့္ပဲ ပြားေနၾကတာ။ မဆင္းရဲသင့္ပဲ ဆင္းရဲဒုကၡေတြေရာက္ ေနၾကရတာ။ ဘုရားရဲ႕ အဆံုးအမကေတာ့ ရွင္းတယ္။ အသိဉာဏ္ဟာ အက်င့္မဟုတ္ဘူးဆိုတာ။ သိထားတဲ့အတိုင္းက်င့္မွ အက်ဳိးတရားဆို တာ ျဖစ္ေပၚလာတာ။ ရာဇဓမၼတရား ဆယ္ပါးဆိုတာ …

(၁) ရဟန္းသံဃာေတာ္မ်ား၊ ဆင္းရဲသူမ်ားအား အလွဴေပးျခင္း (ဒါန)
(၂) ကိုယ္က်င့္သိကၡာျဖစ္တဲ့ ငါးပါးသီလကို လံုျခံဳေအာင္ေစာင့္ထိန္းျခင္း (သီလ)၊
(၃) အမႈထမ္းတုိ႔အား စားနပ္ရိကၡာမ်ား လံုေလာက္ေအာင္ေပးျခင္း (ပရိစၥာဂ)
(၄) ႐ုိးသားေျဖာင့္မတ္ျခင္း (အဇၨ၀)
(၅) သာယာႏူးညံံ့စြာ ေျပာဆိုက်င့္ၾကံျခင္း (မဒၵ၀)
(၆) အက်င့္သီလတုိ႔ကို ၿခိဳးျခံစြာေစာင့္သံုးျခင္း (တပ)
(၇) အမ်က္မထြက္ျခင္း (အေကၠာဓန)
(ဂ) ျပည္သူလူထုတုိ႔ကို အခြန္အတုတ္အမ်ဳိးမ်ဳိးတုိ႔ျဖင့္ မညႇင္းဆဲျခင္း၊ မနိွပ္စက္ျခင္း (အ၀ိဟိ ံသ)
(၉) သည္းခံရျခင္း (ခႏၱီ)
(၁၀) ရဟန္းရွင္လူ ျပည္သူတုိ႔သေဘာနွင့္ မဆန္႔က်င္ျခင္း (အ၀ိေရာဓန) တုိ႔ျဖစ္တယ္။ ဉာဏ္ႏွင့္ ဆင္ျခင္စဥ္းစားႏုိင္္ၾကဖို႔ပါ။

အုပ္ခ်ဳပ္သူမ်ားဟာ ဒီက်င့္ထံုးမ်ားကို စြမ္းႏုိင္္သမွ်လိုက္နာမယ္ဆိုရင္ ျပည္သူေတြရဲ့ဘ၀ေတြ လုျခံဳစိတ္ခ်ရျခင္း၊ ဆင္းရဲ၊ ခ်မ္းသာ ကြာဟမႈ နည္းပါးျခင္း၊ ျပည္သူတုိ႔ရဲ့ဆႏၵကို နားေထာင္ေပးျခင္းျဖင့္ ျပည္သူေတြရဲ႕လိုအပ္ခ်က္ကို တိုင္းျပည္မွ ျဖည့္ဆည္းေပးႏုိင္္ျခင္း၊ ေခါင္ေဆာင္မ်ား ရဲ့ ႐ုိးသားေျဖာင့္မတ္ျခင္း၊ ကိုယ္က်င္သိကၡာမ်ားေကာင္းမြန္ျခင္းေၾကာင့္ ျပည္သူတုိ႔ရဲ႕ေလးစားမႈကို ပိုမိုရႏုိင္္ျခင္း၊ ျပည္သူမ်ားနွင့္ စကားေျပာ ဆိုရာ၌ သာယာႏူးညံ့ၿပီး ကိုယ္အမူအရာ၊ ႏႈတ္အမူအရာမ်ား သိမ့္ေမြ႕၍ တိုင္းျပည္ေခါင္းေဆာင္မ်ားအေပၚ ၾကည္ညိဳေလးစားစိတ္မ်ား ပို၍ပို၍ ျဖစ္ေပၚႏုိင္္ျခင္း၊ အစိုးရကိုယ္တိုင္က တိုင္းျပည္ဘ႑ာမ်ားကို ခ်ဳိးျခံစြာက်င့္ေနတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ျပည္သူမ်ားက လာဘ္ေပး၊ လာဘ္ယူကင္းတဲ့အစိုးရအေပၚ ယံုၾကည္စိတ္မ်ား မ်ားျပားလာႏုိင္္ျခင္း၊ အခြန္အတုတ္မ်ားကို ေကာက္ခံရာ၌ မွ်တျခင္း၊ အလုပ္လုပ္လွ်က္ သားသမီးမ်ားျပားျခင္းျခင္းေၾကာင့္ ဆင္းရဲတြင္းနက္ေနတဲ့ ဆင္ရဲသားမိသားစုမ်ားအား ပညာေပးျခင္း၊ အခြန္အတုတ္မ်ား ေလွ်ာ့ေပါ့ေကာက္ ခံျခင္း၊ လိုအပ္လာခဲ့ရင္္ မိသားစုမ်ားရဲ႕၀င္ေငြကို ထပ္ေဆာင္းေပးျခင္း စတဲ့ေကာင္းက်ဳိးတရားေတြကို ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕အဆံုးအမတရားမ်ား၌ အတိအလင္းေဟာျပထားတယ္။ ဒီတရားေတာ္ရဲ့ အနွစ္သာရေတြကို လွ်စ္လူ်ရႈထားျခင္း၊ နားမလည္းျခင္း၊ နားလည္ထားေသာ္လဲ မက်င့္ သံုးျခင္းေၾကာင့္ လူအခြင့္အေရးေတြ ဆံုး႐ႈံးေနရတာပါ။ ဒါေၾကာင့္ ဒီမိုကေရစီႏုိင္္ငံေတာ္မ်ားရဲ့ က်င့္ထံုးဥပေဒမ်ားကို ေမွ်ာ္မွန္းေရာ္ရမ္းၿပီး We want Democracy ဆိုၿပီး ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရးေတြကို ေတာင္းဆိုေနၾကတာပါ။ ဒီမိုကေရစီအခြင့္အေရးေတြကို ရႏုိင္္ဖို႔ ေတာင္းလဲ ေတာင္း၊ က်င့္လဲက်င့္ရမွာပါ။ ကိုယ္က်င့္သိကၡာနဲ႔ ျဗဟၼစိုရ္က်င့္စဥ္ေတြဆိုတာ ဒီမိုကေရစီရဲ့ အနွစ္သာရအားလံုးကို လႊမ္းျခံဳထားတဲ့ ျမတ္ဗုဒၶ ရဲ႕ ဒီမိုကေရစီက်င့္စဥ္တရားေတြပါ။ စီစစ္ႏုိင္္ဖို႔ပါ။

စစ္မွန္တဲ့ဒီမိုကေရစီကို က်င့္ထံုးမပါပဲနဲ႔ ေတာင္းယူရံုနဲ႔မရႏုိင္္ပါ။ ကိုယ္တိုင္က၊ ဒီမိုကေရစီႏုိင္္ငံေတာ္ႀကီးကို တည္ေထာင္လိုသူတိုင္းက ဒီမို ကေရစီက်င့္ထံုးေတြကို ေလးေလးစားစားလိုက္နာႏုိင္္ၾကရမွာ။ ကိုယ္တိုင္က လူ႔အခြင့္အေရးေတြကို ရခ်င္တယ္ဆိုရင္ သူမ်ားရဲ့လူ႔အခြင့္ ေရးမ်ားကို ေလးစားလိုက္နာရမွာ။ စစ္မွန္တဲ့ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးဆိုတာ ကိုယ္ရခ်င္တာေတြခ်ည္း ေတာင္းဆိုရတာမ်ဳိးမဟုတ္ပဲ၊ ကိုယ္ဘက္ က ေပးဆပ္ရမွာေတြလဲ အမ်ားႀကီးရိွေနတယ္ဆိုတာကိုလဲ ေမ့မထားဖို႔ပါ။ ဥပမာ- မိမိရဲ႕ဆူညံမႈဟာ ပတ္၀န္းက်င္ကို အေႏွာက္အယွက္ ျဖစ္ေနရင္ မိမိကိုယ္တိုင္နားလည္ေပးၿပီး တိတ္ဆိတ္ေအာင္ေနရမွာ။ ပတ္၀န္းက်င္ကို ဆူညံေစတဲ့ အခမ္းအနားပဲြေတြ၊ ျမန္မာျပည္မွာ က်င့္သံုးေနတဲ့ အသံမစဲပ႒ာန္းပဲြေတြ (ေက်ာင္းတိုက္တြင္းၾကား႐ုံေလာက္ရြတ္ဖတ္တဲ့ အသံမစဲ ပ႒ာန္းပဲြမ်ဳိးကိုေတာ့ လက္ခံၾကရမွာပါ)၊ ေလာက္ဒီစပီကာႀကီးဖြင့္ၿပီး က်င္းပတဲ့ပဲြလမ္းသဘင္ေတြ၊ ဒါေတြဟာ ဒီမိုကေရစီ က်င္ထံုးနဲ႔ၾကည့္ရင္ ျပုျပင္ရမဲ့အရာေတြဆိုတာ သိႏုိင္္ၾကဖို႔ ပါ။ ပတ္၀န္းက်င္ကို ညစ္ႏြမ္းေစတဲ့ ေတြ႕ကရာမွာ တံေတြး ေထြးျခင္း၊ ကြမ္းတံေတြးေထြးျခင္း၊ ေဆးလိပ္တိုျပစ္ျခင္း၊ အမႈိက္သ႐ုိက္ပစ္ျခင္း၊ သားသမီးနဲ႔ ဇနီးမယားမ်ားကို ႐ုိက္နွက္ဆံုးမျခင္း၊ လမ္းသြားလမ္းလာမ်ားအား ကာယိေႁႏၵပ်က္ေအာင္ ေျပာင္ေလွာင္ျခင္း၊ ေနွာက္ယွက္ျခင္း၊ သူမ်ားရဲ့ ကိုယ့္ေရးကိုယ္တာ (Privacy) လူ႔အခြင့္ေရးကို ေႏွာက္ယွက္ျခင္း၊ လူအသိုင္းအ၀ိုင္း(Publicity) ၌ ဂုဏ္သိကၡာမ်ား ပ်က္ျပားေအာင္ အားထုတ္ျခင္း၊ အထင္ေသး၊ အျမင္ေသးျဖစ္ေအာင္ လံုးလျပဳျခင္း စတဲ့အျပဳအမူေတြဟာ ျမတ္ဗုဒၶရဲ့ အဆံုးအမမ်ားလဲမဟုတ္။ ဒီမိုကေရစီ က်င့္ထံုးလဲမဟုတ္တဲ့ ဒီအျပဳအမူေတြကို ေရွာင္ၾကဥ္ၾကရမွာ။ ဒါက်င့္ထံုး ေတြဟာ ဒီမိုကေရစီႏုိင္္ငံေတာ္သစ္ကို တည္ေထာင္လိုတဲ့ပုဂၢိဳလ္ေတြ ေပးဆပ္ရမယ့္ က်င့္ထံုးေတြပါ။

ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးအရ ကိုယ္ရဲ့ ႐ုိက္တ္ (Right) ကို ကာကြယ္ႏုိင္္ဖို႔လိုအပ္သလို၊ သူမ်ားရဲ႕႐ုိက္တ္ (Right) ကို ကိုယ္ကိုတိုင္က ကာ ကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးရမွာ။ ဟယူးမင္း႐ုိက္တ္ (Human Right) ဆိုတာ တခ်ဳိ႕ေနရာမ်ား၌ ကိုယ့္ဘက္ကၾကည့္ရင္ မွန္ေနေပမဲ့၊ ဒီမိုကေရ စီက်င့္ထံုးအရလဲ မွန္တယ္လုိ႔လဲထင္ရေပမဲ့၊ သူမ်ားဘက္ကေနျပန္ၾကည့္ရင္ မွန္ခ်င္မွမွန္တာ။ ဥပမာ – သူမ်ားရဲ႕သားမယားကို ခ်ဥ္းကပ္ တာမ်ဳိး၊ သူမ်ားရဲ႕ သားပ်ဳိ၊ သမီးပ်ဳိကုိ ဖ်က္ဆီးတာမ်ဳိးဆိုတာ ဆိုရွယ္သေဘာအရ ႐ုိက္တ္ ျဖစ္ခ်င္ျဖစ္မယ္။ ဗုဒၶစ္စ္ အက္က္သစ္ (Buddhist Ethics ) အရ လက္ခံႏုိင္္ဖို႔ ခက္တယ္။ သီလကၡာက်င့္စဥ္၊ ျဗဟၼစိုရ္က်င့္စဥ္မ်ားအရ ဒါေတြဟာ သူမ်ားရဲ႕႐ိုက္တ္ကို က်ဴးေက်ာ္ ေဖာက္ဖ်က္ျခင္းပါ။ ဒါေတြကို ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးမွာ သဲသဲကဲြကဲြ ေဖာ္ျပမထားေပမဲ့ ျမတ္ဗုဒၶရဲ့တရားေတာ္ မ်ားမွာ သဲကဲြစြာေဖာ္ျပထားတယ္။ ကိုယ္က်င့္သိကၡာဆိုင္ရာက်င့္စဥ္ေတြျဖစ္တယ္။ ျမန္မာအမ်ားစုထင္ထားတာက ဒီမိုကေရစီရရင္ ကိုယ္လုပ္ခ်င္ရာကို လုပ္လုိ႔ရၿပီးလုိ႔ ထင္ေနၾကတာ။ စည္းကမ္းျပည့္၀တဲ့ဒီမိုကေရစီဆိုတာ ျပည္သူေတြကို ထင္ရာလုပ္ခြင့္မေပးပါဘူး။ တိုင္းျပည္အုပ္ခ်ဳပ္သူေတြကိုလဲ ထင္ရာ လုပ္ခြင့္မေပးပါဘူး။ ဥပေဒေဘာင္တြင္းမွာေနၿပီး၊ ဥပေဒက ခြင့္ျပဳထားတာမ်ဳိးကိုသာ လုပ္ခြင့္ရိွတာ။ ဒီမိုကေရစီက်င့္ထံုးမွာလဲ ဥပေဒကို လက္တစ္လံုးျခားလုပ္လုိ႔မရဘူးလုိ႔ ထင္မိပါရဲ႕။ ဒီမိုကေရစီႏုိင္္ငံႀကီးျဖစ္လာရင္ စိတ္မထင္ရင္မထင္သလိုျဖစ္ေစ (သို႔မဟုတ္) တစ္ဦးတစ္ ေယာက္က ခိုင္းေစလုိ႔ျဖစ္ေစ သူမ်ားကို ထရိုက္ဖို႔မေျပာနဲ႔ ကိုယ့္သားမယားကိုပင္ ထ႐ုိက္လုိ႔ မရႏုိင္္ေတာ့ပါ။ ကိုယ့္သားမယားကို ကိုယ္ ႐ုိက္တာ ဘာျဖစ္လဲလုိ႔ ဆင္ေျခ၊ ဆင္လက္ (Excuses) ေတြေတာ့ ေပးမေပးနဲ႔ ရိုက္ခဲ့၊ ပုတ္ခဲ့ရင္ေတာ့ ၉၁၁ စာ မိသြားမွာေပါ့။ (သို႔မဟုတ္) ၁၁၉ (ျမန္မာျပည္အေရးေပၚဖံုး- May beန) စာမိသြားမွာေပါ့။ ကဲေလ ဒီေလာက္ေျပာရင္ ကိုယ့္ရဲ႕ရပိုင္ခြင့္ေတြကိုေရာ၊ ကိုယ္ဘက္က ေပး ဆပ္ရမဲ့သူမ်ားရဲ႕ ရပိုင္ခြင့္ေတြကိုပါ နားလည္သေဘာေပါက္ေရာ့ေပါ့။ ဟုတ္ၿပီေလ။ စစ္မွန္တဲ့ ဒီမိုကေရစီႏုိင္္ငံေတာ္ႀကီးဆီ ခရီးဆက္ဖို႔ စဥ္းစားခိ်န္ေပးဖို႔မ်ား လိုေနေသးလားလုိ႔ သိပါရေစ။

စည္းကမ္းမရိွတဲ့ ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြ (သို႔မဟုတ္) စည္းကမ္းမဲ့တဲ့ ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြ (အမ်ားစု-မိမိအပါအ၀င္) နဲ႔ စည္းကမ္းျပည့္၀တဲ့ ဒီမိုက ေရစီက်င့္ထံုးေတြကို လိုက္နာႏုိင္္ေအာင္ အေတာ္ႀကိဳးစားရမယ္ထင္တယ္။ စည္းကမ္းပိုင္းနဲ႔ပတ္သက္လာရင္ ေလွ်ာ့လဲ်လဲ်၊ ခပ္ေပါ့ေပါ့ပဲ ေနတတ္တဲ့ ျမန္မာလူမ်ဳိးေတြဟာ ထင္ရာမလုပ္ရလုိ႔ ဒီမိုကေရစီဆိုတာႀကီးကို ျပန္ေပးခ်င္စိတ္ေတြ၀င္သြားမွာကိုပင္ စိုးတထင့္ထင့္ျဖစ္ ေနမိပါရဲ့။ ရခဲတဲ့ အခြင့္အလမ္းႀကီးပါ။ စည္းကမ္းျပည့္၀တဲ့ ဒီမိုကေရစီးႏုိင္္ငံေတာ္ႀကီးဆီသုိ႔ အေရာက္လမ္းႏုိင္္ရန္ ျပည္သူ၊ ျပည္သားေတြ စည္းကမ္းရိွၾကဖို့ပါ။ ကိုယ့္အခြင့္အေရးမ်ားကိုလဲ ရႏုိင္္ဖို႔၊ သူမ်ားအခြင့္အေရးမ်ားကိုလဲ မဆံုး႐ႈံးႏုိင္္ေစဖို႔ ျမတ္ဗုဒၶရဲ႕ သီလသိကၡာနဲ႔ ျဗဟၼစိုရ္ က်င့္စဥ္မ်ားကိုပါ ထည့္ေပါင္းၿပီး လူတိုင္းလူတိုင္း ဒီမိုကေရစီရဲ႕ အသီးအပြင့္ေတြ ခံစားႏုိင္္ဖို႔ဆိုတာ ကိုယ့္အခြင့္အေရးကို ေရွ႕တန္းမတင္ပဲ သူမ်ားအခြင့္အေရးမ်ားကို ေလးစားလိုက္နာႏုိင္္ေအာင္ ႀကိဳးစားၾကရမွာ။ တကယ္ေတာ့ သူ႔အခြင့္အေရးဆိုတာ ကိုယ့္အခြင့္ေရးပဲလုိ႔သ ေဘာထားႏုိင္္ဖို႔ပါ။ ဒီမိုကေရစီဆိုတာ ျပည္သူေတြမက္ေနတဲ့ အိမ္မက္ပဲမဟုတ္လား။ ခ်မ္းသာစြာ အိပ္စက္ႏုိင္္ပါေစ။


ဘိကၡဳဓမၼပိယ (ယူအက္စ္ေအ)၊