ေရွးပုဂံေခတ္ ေပါင္းကူးနည္းပညာ

 






















ဓာတ္ပံု Khin Maung Win AP
Typical Vaulting technique in Bagan

ျမန္မာ့အေမြအႏွစ္တခုျဖစ္တဲ့ ပုဂံေဒသ ေရွးေဟာင္း အေဆာက္အဦး လက္ရာေတြမွာ ဘယ္လို ထူးထူးျခားျခား ကြဲျပားတဲ့ နည္းပညာမ်ိဳး သံုးၿပီး တည္ေဆာက္ထားတယ္ ဆိုတာကို ေျပာျပမွာပါ။

ျမန္မာႏိုင္ငံအလယ္ပိုင္း ဧရာ၀တီျမစ္ကမ္းနဖူးေပၚက ပုဂံေဒသမွာ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း တေထာင္ေလာက္က ပထမ ျမန္မာႏိုင္ငံေတာ္ႀကီးကို တည္ေထာင္ခဲ့တဲ့ အေနာ္ရထာမင္းႀကီး လက္ထက္ကစၿပီး ေဆာက္လုပ္ခဲ့ၾကတဲ့ အေဆာက္အဦးေတြကို အံ့မခန္း ေတြ႔ေနၾကရပါတယ္။

ျမန္မာ့လက္ရာေတြဟာ အာရွေဒသမွာ အိႏၵိယ ဟိႏၵဴ ႏြယ္ ယဥ္ေက်းမႈ လက္ရာအျဖစ္နဲ႔ သတ္မွတ္ထားသလို အႏုပညာနဲ႔ ပိသုကာ ပညာမွာ ဆင္ဆင္တူေပမယ့္ ထူးျခားတဲ့ နည္းစံနစ္မ်ိဳးကို သံုးထားတာ ေတြ႔ရတယ္လို႔ ဗိသုကာ ပညာရွင္ ေဒါက္တာေက်ာ္လတ္က ေျပာပါတယ္။


“ ကေမာၻဒီးယား၊ ထိုင္း၊ ျမန္မာျပည္ ေနာက္ၿပီး အိႏၵိယ ေနာက္ သီရီလကၤာ ေပါ့ေလ။ အဲဒီအုပ္စုႀကီး တခုလံုးကို ေထရ၀ါဒ ယဥ္ေက်းမႈ အုပ္စုေပါ့။ သူက ဘာသာေရးနဲ႔တင္ မဟုတ္ပဲနဲ႔ နည္းပညာ technology အားျဖင့္ျဖစ္ေစ။ အႏုပညာ art နဲ႔ ဗိသုကာပညာ architecture  အရလည္း အုပ္စုဖြဲ႔လို႔ရပါတယ္။ တရုတ္နဲ႔ ပတ္သက္ၿပီး လႊမ္းမိုးမႈ အႀကီးအက်ယ္ေတာ့ တရုတ္နဲ႔ ျမန္မာ မေတြ႔ရဘူး။ နဲနဲပါးပါး တခ်ိဳ႕တေလ ဥပမာ စဥ့္လုပ္တဲ့ ကိစၥေလးေတြ၊ glazing လို႔ေခၚတာေပါ့။ အဲဒါေလးေတြ သြားေတြ႔ရပါတယ္။ ဒါကလည္းပဲ တိတိက်က် တရုတ္ဆီက လာတယ္လို႔ ေျပာလို႔ မရပါဘူး။

အေျခခံကစၿပီးၾကည့္ရင္ အုတ္ဖုတ္တဲ့ နည္းကအစ အကုန္လံုး ဒီတေလ်ာက္မွာ ျမန္မာ က သေရေခတၱရာ အပါအ၀င္ေပါ့ ပုဂံရဲ့ အထူးသျဖင့္  နည္းပညာ technology အားျဖင့္ထူးျခားခ်က္ကေတာ့ အဂၤလိပ္လို  vaulting လို႔ေခၚၿပီးေတာ့ ျမန္မာလိုေတာ့  ေပါင္းကူးတယ္လို႔ ေခၚတာေပါ့။ အဲဒီေပါင္းကူးတဲ့ နည္းပညာက အိႏၵိယမွာေရာ၊ ဒီနားတ၀ိုက္မွာ ရွိတဲ့ အေရွ႕ေတာင္အာရွေဒသ ႏိုင္ငံေတြမွာပါ မေတြ႕ရပဲနဲ႔ ျမန္မာျပည္မွာ လာၿပီး ေတြ႔ရတယ္”

ပုဂံမွာ သံုးတဲ့ ေပါင္းကူးတည္ေဆာက္နည္းဟာ ဥေရာပႏိုင္ငံေတြမွာသံုးတဲ့ နည္းနဲ႔ ကြာပါတယ္။ အေဆာက္အဦးေတြမွာ ကာလၾကာျမင့္စြာ တည္တန္႔ႏိုင္မယ့္ အမိုးအတြက္ ေရွးျမန္မာေတြ ဘယ္လို စီမံခဲ့ပါသလဲ။ ဒီေပါင္းကူးအမိုးဟာ ပုဂံတည္ေဆာက္ေရးအတြက္ ဘယ္လို အေရးပါတာ ပါလဲ

“vaulting ကဘယ္လိုအေရးႀကီးလဲ ဆိုရင္ ဥပမာ အခန္းတခန္းေဆာက္မယ္ဆိုရင္ နံရံ ေလးခုကို ေဆာက္လိုက္တာက ေက်ာက္ေတြကို အုတ္ေတြကို စီလိုက္လို႔ရွိရင္ လြယ္လြယ္ကူကူ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီနံရံကို ဘယ္လို မိုးမလဲဆိုတဲ့ ျပႆနာတခု တက္လာပါတယ္။ ဒါက ဟိုးသမိုင္းတေလ်ာက္မွာ ႏွစ္ေပါင္း သံုးေလး ငါးေထာင္ ေလာက္ကထဲက စၿပီးေတာ့ ႀကံဳခဲ့ရတဲ့ ျပႆနာပါ။ အီဂ်စ္သားေတြလည္း ဒီျပႆနာ တက္ခဲ့တာပါပဲ။

ဘယ္လို မိုးမလဲဆိုတဲ့ ျပႆနာက အခုေခတ္လို ဒါမွမဟုတ္ ျမန္မာေတြရဲ့ ထံုးစံ အတိုင္း သစ္သားနဲ႔ ၀ါးနဲ႔ သက္ကယ္နဲ႔ မိုးလိုက္တာကေတာ့ လြယ္တာေပါ့။ သို႔ေသာ္ ဘုရားတို႔လို ၾကာရွည္ခံခ်င္တဲ့ ဘာသာေရး အေဆာက္အဦးတို႔ကို ေဆာက္မယ္ဆိုလို႔ ရွိရင္ ၾကာရွည္ခံမယ့္ ပစၥည္းကို သံုးေတာ့မွာကိုး။ ဆိုေတာ့ အဲဒီမွာ ဘယ္လိုမိုးမလဲ ဆိုတာက ျပႆနာေပၚလာတာေပါ့။

ဒီျပႆနာကို ဟိႏၵဴ ဗုဒၶယဥ္ေက်းမႈက ၂မ်ိဳးေျဖရွင္းတယ္ေပါ့။ တမ်ိဳးက ေက်ာက္အႀကီးႀကီးေတြကို stone beam လို႔ေခၚတဲ့ ေက်ာက္ထုတ္ တန္း အႀကီးႀကီးေတြ ရေအာင္ လွီးၿပီးေတာ့ တင္ယူရတယ္။ ဆိုေတာ့ ေက်ာက္ႀကီးေတြကို သြားၿပီးေတာ့ ေတာင္ကေနခြဲထုတ္ရမယ္။  ေနာက္တခါ သင့္ေလ်ာ္သလို ထုတ္တန္းရေအာင္ လွီးထုတ္ရမယ္။ ဒါ့အျပင္ အရင္ေခတ္က ကရိန္းလို မတဲ့ကရိယာေတြ မရွိပဲနဲ႔ အေပၚကုိ တင္ယူရမယ္ဆိုတဲ့  ရေတာ့ရတယ္ ဒါေပမယ့္ အင္မတန္ကို ပင္ပမ္းတဲ့ ျပႆနာပါ။

ေစာေစာက ေပါင္းကူးတဲ့နည္းကေတာ့ လြယ္တာေပါ့ေလ။ သူက တဖက္ကေန အုတ္ကို စက္၀န္းပံု radially စီသြားတယ္။ ေနာက္တဖက္ကလည္း စီလာၿပီးေတာ့ အဲဒီ၂ခုက လမ္းမွာ ဆံုတယ္ေပါ့။ အဲဒီအေပၚကေနၿပီးေတာ့ keystone လို႔ေခၚတဲ့ ေခါင္ခ်ဳပ္ျဖစ္တဲ့ေက်ာက္နဲ႔  အေပၚကေန ဖိထားတယ္ေပါ့။ အဲဒီနည္းကေတာ့ လြယ္ၿပီးေတာ့ ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ၿပီးတဲ့ နည္းေပါ့။

ဒီပညာကို သေရေခတၱရာမွာ ေတြ႔ရတယ္။ ပုဂံမွာေတြ႔ရတယ္။ ပုဂံနဲ႔ တၿပိဳင္ထဲမွာ ေဆာက္တဲ့ ပခန္းႀကီးတို႔ ေက်ာက္ဆည္တို႔ အနားတ၀ိုက္မွာလည္းပဲ ေတြ႔ရွိရပါတယ္။

ဒါကိုေတြ႔ရွိျခင္းဟာ ပုဂံမွာ ဘုရားေပါင္း ေလးေထာင္ ငါးေထာင္ေလာက္ကို ႏွစ္ေပါင္း သံုးရာေလာက္ အတြင္းမွာ ေဆာက္သြားႏိုင္တယ္ ဆိုတဲ့ ထူးျခားခ်က္ေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အာရွေဒသတ၀ိုက္မွာ ဒီလို အမ်ားႀကီး စုၿပံဳၿပီး ေတြ႔ရတဲ့ ေနရာရယ္လို႔ ပုဂံကလြဲၿပီး မေတြ႔ရပါဘူး”
ေစတီပုထိုးေပါင္း ေထာင္နဲ႔ခ်ီၿပီး ရွိတဲ့ ပုဂံကေဆာက္လုပ္ေရး နည္းပညာဟာ ေဒသတြင္းက ကမာၻေက်ာ္ အန္ေကာ၀ပ္ တည္ရွိတဲ့ ကေမာၻဒီးယား နဲ႔ ေဗာေဓါဗုဒု တည္ခဲ့တဲ့ အင္ဒိုနီးရွား ေဒသက နည္းစံနစ္ေတြနဲ႔ ဘာကြာပါသလဲ

“အင္ေကာ္၀ပ္ရဲ့ နည္းပညာ technology နဲ႔ ပုဂံ ကၽြန္ေတာ္တို႔ ျမန္မာေတြရဲ့ နည္းပညာက လံုး၀ ကြားျခားပါတယ္။ ေဗာေဓါဗုဒု နဲ႔လည္း ကြာျခားပါတယ္။ ေဗာေဓါဗုဒု က သဘာ၀ေက်ာက္ကို သံုးပါတယ္။ အင္ေကာ္၀ပ္ကလည္း သဘာ၀ေက်ာက္ကို သံုးပါတယ္။

ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ပုဂံမွာ သဘာ၀ေက်ာက္ကို သံုးတယ္ ဆိုတာက အေတာ္ေလး ရွားၿပီးေတာ့ သဘာ၀ေက်ာက္နဲ႔ လံုး၀ႀကီးေဆာက္သြားတာ သို႔မဟုတ္ အမ်ားအားျဖင့္ ေဆာက္သြားတာဆိုလို႔ ဘုရားက ေရႊစည္းခံုရွိတယ္၊ ေနာက္ နန္းဘုရားရွိတယ္။ ေက်ာက္ဂူဥမင္ရွိတယ္။ အဲဒီလို သံုးေလးဆူ ေလာက္ပဲရွိပါတယ္။  အမ်ားစုကေတာ့ အုတ္နဲ႔ပဲ ေဆာက္တယ္။
အုတ္သံုးတဲ့့ အက်ိဳးက ဘာလဲဆိုေတာ့ သူက ျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ၿပီးတယ္။ မ်ားမ်ား ေဆာက္လုိ႔ရတယ္။ ေနာက္ သယ္ရျပဳရတာ လြယ္တယ္ေပါ့။ ဒါ့ေၾကာင့္ ပုဂံမွာ ဘုရားေတြကို မွတ္တမ္းမွတ္ရာ စာေပအရ ေက်ာက္စာအရ တခ်ိဳ႕ဘုရားေတြဆို ၆လ ရလေလာက္နဲ႔ ၿပီးသြားတာ ေတြ႔ရပါတယ္။  ေတာ္ေတာ္ကို ႀကီးက်ယ္ခန္းနားတဲ့ အာနႏၵာ အင္မတန္မွလည္း လက္ရာေကာင္းလွတဲ့ အာနႏၵာ ဆိုလို႔ရွိရင္ တႏွစ္ပဲ တည္ပါတယ္။

တဖက္ကနဲ႔ ျပန္ၿပီး ယွဥ္ေျပာမယ္ဆိုရင္ အင္ေကာ၀ပ္ဟာ သူတို႔ ပညာရွင္ေတြ တြက္ခ်က္အရဆိုရင္ ႏွစ္ေပါင္း ၃၉ႏွစ္ေလာက္ ၾကာပါတယ္။ လူေပါင္းကလည္း ေသာင္းနဲ႔ခ်ီ ၿပီး သံုးရပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တို႔မွာ လူေပါင္း ဘယ္ေလာက္သံုးထားတယ္ ဆိုတာ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြ တိတိ က်က် မရွိေပမယ့္ ပါ၀င္ေဆာင္ရြက္တဲ့ တခ်ိဳ႕လူေတြ ေရးထားတာကို ၾကည့္ျခင္းအားျဖင့္ေတာ့ ဘုရားတဆူကို တႏွစ္ပတ္၀န္းက်င္ေလာက္ပဲ တည္ၿပီးေတာ့ သံုးတဲ့လူေတြကလည္းပဲ skill labor လို႔ေခၚတဲ့ တတ္ကၽြမ္းတဲ့လူေတြ ပဲ သံုးသြားပါတယ္။ လူကို ေသာင္းနဲ႔ခ်ီၿပီး မသံုးပါဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ထင္တယ္ လြန္ေရာကၽြံေရာ ေလးငါးဆယ္ပဲ ရွိပါလိမ့္မယ္။ အဲဒါက ပုဂံမွာ ဘုရားေတြ အမ်ားႀကီး တည္ႏို္င္ခဲ့တဲ့ အေၾကာင္းရင္း တရပ္ပါပဲ”

အိႏၵိယႏြယ္ ယဥ္ေက်းမႈနဲ႔ ကြဲျပားတဲ့ ေရွးပုဂံလက္ရာထဲက ေပါင္းကူးတည္ေဆာက္ပံုမ်ိဳးဟာ တရုတ္ျပည္မွာ သံုးေလ့ရွိေပမယ့္ ဒီနည္းပညာကို တရုတ္ကေန ရတာမ်ိဳးမဟုတ္ဖူးလို႔လည္း သံုးသပ္ပါတယ္

“တရုတ္က ဒါကိုဘယ္မွာသံုးလဲဆိုေတာ့ တံတားေတြမွာ သံုးတယ္။ ေနာက္ၿပီး သူတို႔မွာ underground chambers ေျမေအာက္ခန္းေတြ ရွိတယ္။ ဟိုးေရွးက တရုတ္ေတြရဲ့ ယံုၾကည္ခ်က္က အီဂ်စ္ေတြလိုပဲ တေန႔မွာ ျပန္ထမယ္လို႔ ယံုၾကည္မႈထင္တယ္။

သူတို႔ ေျမႀကီးေအာက္ထဲမွာ ခ်မ္းသာတဲ့လူေတြ ဆိုရင္ အိမ္သေဘာမ်ိဳးေပါ့။ ဧည့္ခန္း၊ အိပ္ခန္း၊ မီးဖိုေဆာင္ စသည္ျဖင့္ ဟိုးေျမႀကီးထဲမွာ ေဆာက္ရင္ အဲဒီ vault ေတြနဲ႔ ကာၿပီးေတာ့ ပိတ္သြားပါတယ္။ သို႔ေသာ္ ပုဂံက တရုတ္ဆီက နည္းပညာ ရခဲ့ဟန္ မတူဘူး။ ကၽြန္ေတာ့စာအုပ္ ထဲမွာ ေရးထားတာကေတာ့ အဲဒီနည္းပညာကို ျမန္မာေတြက သေရေခတၱရာမွာပဲ သူ႔ဟာသူ တီထြင္ႀကံဆ လာတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ စာအုပ္ ထဲမွာ သက္ေသျပထားပါတယ္”

ပုဂံေဒသရဲ့ အႏုပညာနဲ႔ ဗိသုကာ လက္ရာေတြကို သမိုင္းေနာက္ခံနဲ႔တကြ ေဖၚျပထားတဲ့ Arts and Architecture of Pagan with Historical Background ဆိုတဲ့ ၂၀၁၀ အမ်ိဳးသားစာေပဆုရ (အဂၤလိပ္ဘာသာ) စာအုပ္ကို ေရးသားသူ ဗိသုကာပညာရွင္ ေဒါက္တာေက်ာ္လတ္ပါ။

Khin Myo Thet
ေသာၾကာ, 20 ဇန္နဝါရီ 2012
VOA
http://www.voanews.com/burmese/news/science-technology/SicTec_Vaultiing_Technique_Pagan_01-20-12MT-137799513.html